PATRICK LAWRENCE: James Baldwin op 100

Er zijn dingen verloren gegaan in onze herinneringen.

By Patrick Laurens
Speciaal voor consortiumnieuws

JAmes Baldwin zou zijn honderdste verjaardag hebben gevierdth verjaardag op 2 augustus, als hij zo lang had geleefd. Dat deed hij niet: hij stierf jong.

Hij was nog maar 63 op 1 december 1987, de dag dat hij wegglipte in het armoedige grote huis in Saint-Paul-de-Vence, Frankrijk, waar hij sinds 1970 woonde, een vluchteling uit... van veel dingen, niet in de laatste plaats Amerika en wat het op weg was te worden. 

Er schuilt een lang, vreemd verhaal achter het huis en de woning van Baldwin daarin, op bevredigende wijze verteld in het niet-briljant geschreven boek van Jules Farber. James Baldwin: Ontsnapping uit Amerika, ballingschap in de Provence (Pelican Publishing, 2016). 

Harlem, Parijs, een Zwitsers gehucht waar hij de eerste zwarte man was die de stedelingen ooit hadden gezien; Istanboel, Greenwich Village, William Styrons woonplaats in Connecticut en ten slotte Zuid-Frankrijk: het Saint-Paul-huis gaf de niet-helemaal-van-de-wereld-schrijver het huis dat hem tot dan toe was ontgaan. Het is een potloodschets waard.

Baldwin woonde en schreef voor het eerst in het huis – versleten elegantie, overvloedige tuinen – als huurder van ene Jeanne Faure, een gerepatrieerde kolonist uit Algerije die zich interesseerde voor de politiek van nostalgische kolonialen, zoals de meeste van de zwarte voeten. Huurder en hospita kwamen in de loop van de tijd steeds dichter bij elkaar, vreemd genoeg, en tegen de tijd dat Baldwin deze wereld verliet, kocht hij het pand in termijnen. 

Maar toen Mme. Faure stierf en de zaken werden ingewikkeld. Haar huishoudster, Josette Bazzini, beweerde dat Faure de plek aan haar had nagelaten, en niet aan Baldwin, zoals veel mensen die bekend waren met de scène zeiden dat dit het geval was. Baldwins familie wilde de residentie behouden als een soort gedenkteken. Een Franse rechtbank oordeelde uiteindelijk in het voordeel van de huishoudster, en na verloop van tijd viel het pand in handen van een ontwikkelaar. 

Daar is nu niets meer van over. Waar ooit het huis stond en de tuinen weelderig werden, staan ​​vakantievilla's, een zwembad en de hele TSOF negen. Baldwin waardeert zelfs geen van die marmeren platen waarmee de Fransen de eerdere aanwezigheid van de groten markeren: Ik leef James Baldwin, de Amerikaanse Amerikaan, Etc. 

Er zijn bij deze gelegenheid veel waardevolle dingen te zeggen over Baldwin, maar het verhaal van het huis dringt zich naar de voorgrond als ik nadenk over zijn honderdjarig bestaan. Ik heb een aantal herinneringen gezien, hoewel lang niet zoveel als Baldwin verdient vanwege zijn leven, zijn werk en zijn denken.

En onder degenen die de afgelopen dagen naar buiten zijn gekomen, lijkt hij niet – ik zal het maar zeggen – bijzonder goed herinnerd. Sommige dingen lijken mij verloren te zijn gegaan. 

Grote schrijvers, en daartoe reken ik Baldwin, mogen niet in de schappen worden gezet waar ze stof beginnen te verzamelen – in een hokje gestopt, dat wil zeggen, door middel van een paar standaardbijvoeglijke naamwoorden die mensen de moeite besparen om er heel diep over na te denken. hen. Schrijver, burgerrechtenactivist, homovoorvechter, getuige, profeet: Ja, nou ja. 

Er is de slurf van de olifant, de staart van de olifant en de olifant. Het was Baldwins heelheid die hem tot James Baldwin maakte, de man die onder ons leeft door middel van het beste werk. 

Veel lezers kennen Baldwin door zijn enorm krachtige essays. In Aantekeningen van een inheemse zoon, The Fire Next Time, Geen naam in de straat, De duivel vindt werk, Het bewijs van dingen die niet worden gezien, enzovoort, je vindt vele kanten van Baldwin: de kanselprediker waartoe hij al vroeg werd opgeleid, de letterkundige, de journalist, de politieke filosoof, de mediacriticus.

Er schuilt blijvende grootsheid in de beste van deze stukken. Zijn zinnen kunnen op je afkomen met de kracht van een gecontroleerde uitbarsting. Zijn dictie is altijd meesterlijk.

Daarmee gingen het burgerrechtenwerk, het spreken en schrijven, de uitgebreide reizen in het Zuiden, de vruchtbare vriendschappen: King, Harry Belafonte, Brando, Medgar Evers en vele anderen – samen de onwankelbare solidariteit.  

Maar Baldwin wilde altijd eerst begrepen worden, zoals romanschrijver David Leeming, een oude vriend, schreef James Baldwin: een biografie (Knopf, 1994). Het is de vraag of het nageslacht Baldwin zijn gang zal laten gaan, of dat hij dat ook zou moeten doen. Maar het valt mij op – misschien een bewijsstuk hier – hoe weinig de romans voorkomen in de verschillende herinneringen aan zijn 100th. 

Ga het vertellen op de berg, 1953, was Baldwins eerste boek en tevens zijn eerste gepubliceerde roman. Hij is nu al op zoek naar iets méér dan wat de geschiedenis hem heeft aangereikt en de realiteit waarmee het zwarte leven in het midden van de vorige eeuw in Amerika werd geconfronteerd.

Hij keek over het hek van de protestliteratuur en de politieke roman heen om zijn schrijven te doordrenken met de complexiteit van de zwarte ervaring die tot nu toe onontgonnen was in fictie. Baldwin was op zoek naar, in één woord, ik hoop niet al te beperkend, innerlijkheid. Ga het vertellen is het verhaal van John Grimes, een tiener wiens familie deel uitmaakte van de vooroorlogse en onmiddellijke naoorlogse Grote Migratie. 

“Het was Baldwins heelheid die hem tot James Baldwin maakte, de man die onder ons leeft door middel van het beste werk.” 

Hij wil graag ontsnappen aan het lot van de mensen om hem heen: de opsluitingen, de geleerde minderwaardigheid, de zelfverachting, de binnenlandse onrust – allemaal gevolgen van een geërfde zwarte identiteit. Het project van Grimes is, zoals Leeming het stelt, ‘redding uit de ketenen en boeien’. 

Giovanni's kamer, 1956, vervolgt Baldwins zoektocht op een manier die misschien niet meteen voor de hand ligt. David, de Amerikaanse hoofdrolspeler, is in Parijs en komt dicht bij een Italiaanse barman genaamd Giovanni, ook al is hij, David, verloofd. De roman is in wezen het verhaal van Davids innerlijke onrust terwijl hij zijn liefde voor een andere man ontdekt en onderzoekt, samen met zijn eigen subliminale homofobie. 

Giovanni's kamer werd goed ontvangen, ondanks de zorgen van Baldwin toen hij een roman publiceerde over het thema homoseksualiteit. En hier is een van de meest interessante dingen over dit boek. Er zitten geen zwarte karakters in. David, Giovanni, Hella (de verloofde van David) zijn blank.

Je kan bellen Giovanni's kamer ‘een homoroman’ zo je wilt, maar de uitdrukking impliceert dingen over Baldwin die niet zo waren, terwijl hij een groot deel van zijn ambitie miste. Baldwin was openlijk homoseksueel, maar ook een privéman. In Giovanni's kamer hij wilde een roman schrijven waarin hij verklaarde dat hij een schrijver was, in plaats van een zwarte schrijver.  

“Als ik dat boek niet had geschreven,” zei Baldwin in een later interview met Richard Goldstein, de New Yorkse journalist, “zou ik waarschijnlijk helemaal moeten stoppen met schrijven.” Goldstein suggereert dat dit kwam doordat Baldwin zichzelf bevrijdde door over zijn homoseksualiteit te schrijven.

Ik was niet bij het interview en neem aan dat dit zo is: Baldwin voltooide het boek terwijl hij diep verliefd was op Lucien Happersberger, een Zwitserse schilder die hij in Parijs had ontmoet. Maar ik vraag me af of het voor Baldwin net zo belangrijk was om te ontsnappen aan de grenzen van de ‘zwarte romanschrijver’, net zoals John Grimes probeerde te ontsnappen aan alles wat op zijn schouders viel door middel van een zwarte identiteit die hem onvolledig achterliet. 

“Hij keek over het hek van de protestliteratuur en de politieke roman om zijn schrijven te doordrenken met de complexiteit van de zwarte ervaring die tot nu toe onontgonnen was in fictie.”

Ik was jong toen ik las Een ander land, 1962, en bedenk nu dat het nooit bij me opkwam om het te beschouwen als iets anders dan een complexe roman vol karakters die zich voornamelijk afspeelt in het Greenwich Village van eind jaren vijftig, de late Beat-jaren.

De thema’s ras en seksuele identiteit zijn zeker prominent aanwezig, maar – ik zal het in dit geval sterker zeggen – er wordt niet geteld. Een ander land een homoroman, en het kan onmogelijk verder verwijderd zijn van welke protestroman dan ook. 

Baldwins thema kan beter worden omschreven als de anomie die Amerikanen trof (en treft), ongeacht ras of seksuele voorkeur.  

Dit was Baldwins 'grote boek', als je voor zulke uitspraken kiest. Wat mij opviel waren de buitengewoon genuanceerde zinnen van Baldwin – soms voortreffelijk tot op het punt van ‘te’, dacht ik. Baldwins respect voor Henry James leek mij duidelijk uit het schrijven, en later erkende hij zijn schuld.

Niet alleen leerde hij, misschien wel te veel, van James' uitgebreide stijl; hij voelde zich ook zeer duidelijk aangetrokken tot James' bereidheid tot psychologische verkenningen van zijn karakters.    

Baldwin beeldt nog steeds de innerlijke aard van zijn eigen personages uit terwijl ze zich een weg banen door het Amerika van hun tijd. Dit heeft hem in mijn ogen als schrijver gered. Hij werkte opnieuw als romanschrijver in plaats van tegen een zwarte romanschrijver of een homoseksuele romanschrijver.

Als Baldwin ras, geslacht en politiek anders had behandeld – door ze op een andere plaats in het schrijven te plaatsen – Een ander land zou meer gelezen hebben als kortstondige belangenbehartiging dan als literatuur. 

Dit zijn de belangrijkste romans, zoals ze gewoonlijk worden beoordeeld. Mensen lezen niet veel meer romans, en ik kan het hen nauwelijks kwalijk nemen, gezien de onzin die is geschreven door de legioenen MFA-afgestudeerden die 'debuutromans' produceerden die neerkomen op, laten we zeggen, manuscripten die nergens toe leiden.

Maar in de romans van Baldwin vinden we veel dat de hele man suggereert – niet alleen de slurf of de staart, maar de olifant met de zwarte huid.

Een van de dingen die naar voren komen in de romans en al het andere dat Baldwin schreef, als je tenminste weet ernaar te zoeken, is het absolute primaat dat hij aan de liefde toekent. En dat bedoelde hij, daar kunnen we heel zeker van zijn, in alle drie de betekenissen.

Misschien was het de christelijke prediker in hem: dat was het ook agape, de ongekwalificeerde liefde voor de mensheid, samen met de daarmee samenhangende caritas, dat was voor hem evenveel of zelfs belangrijker dan eros alleen:

“Alle liefde overbrugt de immense uitgestrektheid tussen eenzaamheid, wordt de telescoop die een ander leven dichterbij brengt en vergroot daardoor ook de betekenis van hun hele wereld.”

En:

“Liefde neemt de maskers af waarvan we bang zijn dat we dat niet kunnen.”

En, naast vele andere aforismen zoals deze:

“De wereld wordt bij elkaar gehouden, werkelijk bij elkaar gehouden, door de liefde en de passie van een heel klein aantal mensen. Anders kun je natuurlijk wanhopen.”

In 1965 debatteerde Baldwin over William F. Buckley, de bekende conservatief, tijdens een beroemde zitting van de Cambridge Union. Het werd live uitgezonden door NET, de serieuzere voorloper van onze frivole PBS, en was een sensatie toen het werd uitgezonden.

Het voorstel dat werd ingediend was: “De Amerikaanse droom gaat ten koste van de Amerikaanse neger.” U kunt de originele NET-video bekijken hier of lees een transcriptie, zorgvuldig geproduceerd door een site genaamd Blog #42, hier. 

Baldwin maakte korte metten met de winderige oprichter, uitgever en redacteur van de National Review, en won de dag met een stemming van 544 tegen 164. In de loop hiervan toonde hij een verbazingwekkend medeleven met de onderdrukkers van zwarte mensen, dat alles draait om, laten we zeggen, toegepaste agape. 

Sheriff James Clark nam deel aan de gewelddadige arrestaties van burgerrechtendemonstranten tijdens de marsen van Selma naar Montgomery, niet lang voor het Cambridge-debat: 

‘Ik stel voor dat wat er met de blanke zuiderlingen is gebeurd, in sommige opzichten immers veel erger is dan wat er met de negers daar is gebeurd, omdat sheriff Clark in Selma, Alabama, niet kan worden beschouwd – weet je, niemand kan worden afgedaan als een totaal monster. Ik weet zeker dat hij van zijn vrouw en zijn kinderen houdt. Ik weet zeker dat hij graag dronken wordt. Je moet tenslotte aannemen dat hij zichtbaar een man is zoals ik. 

Maar hij weet niet wat hem ertoe drijft de knuppel te gebruiken, te dreigen met het geweer en de veeprikker te gebruiken. Er moet iets vreselijks met een mens zijn gebeurd om bijvoorbeeld een prikstok tegen de borsten van een vrouw te kunnen steken. Wat er met de vrouw gebeurt, is afschuwelijk. Wat er gebeurt met de man die het doet, is in sommige opzichten veel, veel erger.” 

Er komt nog iets anders naar voren in deze passage, afgezien van Baldwins ongekwalificeerde menselijkheid. Het is zijn liefde voor Amerika, die ook bij vele gelegenheden tot uiting kwam, het meest bekend in Aantekeningen van een inheemse zoon:

“Ik houd meer van Amerika dan enig ander land ter wereld en precies om deze reden sta ik op het recht om haar voortdurend te bekritiseren.” 

In mei 1969 zat Baldwin voor een interview op de veel bekeken televisie Dick Cavett-show. Een deel van de beurs werd erin opgenomen Ik ben niet jouw neger, de documentaire uit 2016 over Baldwins leven en werk. 

'Wordt het meteen beter en nog steeds hopeloos?' vroeg Cavett met betrekking tot wat destijds gewoonlijk ‘het negerprobleem’ werd genoemd. Baldwins antwoord:

'Ik denk niet dat er veel hoop is dat het je de waarheid zal vertellen, zolang mensen deze vreemde taal gebruiken. Het is niet de vraag wat er hier met de neger gebeurt, of met de zwarte man hier. Dat is een heel goede vraag voor mij, maar de echte vraag is: 'Wat gaat er met dit land gebeuren?'

Dit was Baldwin. Het negerprobleem was het Amerikaanse probleem. 'We zitten hier allemaal samen in' is een verfoeilijke uitdrukking geworden die wordt overgenomen in de reclame voor kredietverenigingen en andere dergelijke instellingen.

Maar het was Baldwins gedachte, die toen vol betekenis was. Hij wilde dat Amerika zou ontsnappen aan zijn verleden, wat de geschiedenis de levenden zou bieden, net zoals sommige personages in zijn romans proberen te doen. 

'Dit was Baldwin. Het negerprobleem was het Amerikaanse probleem.”

Hier ziet u hoe Baldwin, zwarte man, humanist en profeet tegelijk, in Cambridge terechtkwam:

“Het is verschrikkelijk als een heel volk zich overgeeft aan het idee dat een negende van de bevolking onder hen staat. En tot dat moment, tot het moment dat wij, de Amerikanen, wij, het Amerikaanse volk, in staat zijn het feit te accepteren, dat ik bijvoorbeeld moet accepteren dat mijn voorouders zowel blank als zwart zijn. 

Dat we op dat continent proberen een nieuwe identiteit te smeden waarvoor we elkaar nodig hebben en dat ik geen wijk van Amerika ben. Ik ben geen voorwerp van missionaire naastenliefde. Ik ben een van de mensen die het land hebben opgebouwd – tot op dit moment is er nauwelijks enige hoop op de Amerikaanse droom, omdat de mensen aan wie de deelname eraan wordt ontzegd, door hun aanwezigheid alleen al het land zullen verwoesten. En als dat gebeurt, is dat een heel ernstig moment voor het Westen.”

Het is iets prachtigs om de honderdste verjaardag van zo’n fijne schrijver en zo fijne man te vieren. Maar we moeten erkennen dat we weinig aanspraak op hem kunnen maken. Wij, de Amerikanen, lijken hem, zoals hij zou zeggen, niet zo goed te begrijpen.

We hebben veel verloren van waar hij voor stond. Het is vernietigd, verdwenen, net als het huis in Saint-Paul-de-Vence en in veel erbarmelijke opzichten, om dezelfde reden.

Je kunt nu niet discussiëren over het punt: 'We zitten allemaal in hetzelfde schuitje' en verwachten dat je ook maar enigszins serieus wordt genomen. Wij, de Amerikanen, lijken nergens samen in te zitten. 

Identiteitspolitiek, de cultuur van de arbeid, Black Lives Matter, Het 1619-project, ‘culturele toe-eigening’ en alle andere parafernalia van onze tijd: het draait allemaal om een ​​as van verdeeldheid. Ik denk niet, ik denk zeker niet, dat Baldwin anders zou doen dan zijn hoofd verdrietig laten hangen bij het zien van dit schouwspel. 

Idem, uiteraard, het politiegeweld van de afgelopen jaren, dat regelrecht uit het segregationistische Zuiden van sheriff Clark lijkt te komen.  En dan de schandelijke demagogie in ons politieke discours, zoals die met name, maar niet alleen, wordt ingezet door de liberale autoritairen onder ons. 

Er lijkt geen ‘wij’ meer te bestaan, aangezien Baldwin dit woord op geloofwaardige wijze zou kunnen gebruiken. Wat betreft zijn beleden liefde voor Amerika: kan men die nog begrijpen? Lijkt het niet een tikkeltje anachronistisch? Wat blijft er nog over om van te houden na alle schade die is aangericht door de jaren heen die zijn tijd scheiden van de onze?

Ze maken er niet veel meer zoals James Baldwin. Laten we zijn jubileum vieren, maar we mogen niet anders doen. In zijn tijd en die van ons zijn de liefde en de passie van een heel klein aantal mensen nog steeds het enige dat ons bij elkaar houdt.

Patrick Lawrence, jarenlang correspondent in het buitenland, voornamelijk voor De Internationale Herald Tribune, is columnist, essayist en docent en auteur, meest recentelijk van Journalisten en hun schaduwen, beschikbaar van Clarity Press or via Amazon. Andere boeken omvatten Tijd niet langer: Amerikanen na de Amerikaanse eeuw. Zijn Twitter-account, @thefloutist, is permanent gecensureerd. 

AAN MIJN LEZERS. Onafhankelijke publicaties en degenen die voor hen schrijven, bereiken een moment dat tegelijkertijd moeilijk en veelbelovend is. Aan de ene kant nemen we steeds grotere verantwoordelijkheden op ons in het licht van het toenemende verzuim van de reguliere media. Aan de andere kant hebben we geen duurzaam verdienmodel gevonden en moeten we ons daarom rechtstreeks tot onze lezers wenden voor ondersteuning. Ik zet mij voor de duur in voor onafhankelijke journalistiek: ik zie geen andere toekomst voor de Amerikaanse media. Maar het pad wordt steiler, en daarbij heb ik jouw hulp nodig. Dit wordt nu urgent. Als erkenning voor de inzet voor onafhankelijke journalistiek kunt u zich abonneren op De fluitist, of via mijn Patreon rekening.

De geuite meningen zijn uitsluitend die van de auteur en kunnen al dan niet die van Consortium Nieuws.