Het bewind van de dollar

Recente speculaties in India over de ineenstorting van de Saoedische petro-dollarovereenkomst met de VS bleken onjuist. Vijay Prashad overweegt er drie factoren dat kan zo'n gerucht voeden.

By Vijay Prashad
Tricontinental: Instituut voor Sociaal Onderzoek

In begin juni, a gerucht begon te circuleren – en dat was op grote schaal gerapporteerd in de Indiase pers was het waar – dat de regering van Saoedi-Arabië had toegestaan ​​dat haar petro-dollarovereenkomst met de Verenigde Staten afliep. 

Deze overeenkomst, gemaakt in 1974, is vrij eenvoudig en voldoet aan verschillende eisen behoeften van de Amerikaanse regering: de VS kopen olie uit Saoedi-Arabië, en Saoedi-Arabië gebruikt dat geld om militaire uitrusting van Amerikaanse wapenfabrikanten te kopen, terwijl de inkomsten uit de olieverkopen in Amerikaanse staatsobligaties en in het westerse financiële systeem worden vastgehouden.

Deze regeling om oliewinsten te recyclen naar de Amerikaanse economie en de westerse bankwereld staat bekend als het petro-dollarsysteem.

Deze niet-exclusieve regeling tussen de twee landen vereiste nooit dat de Saoedi’s hun olieverkoop tot dollars moesten beperken of hun oliewinsten uitsluitend in Amerikaanse staatsobligaties moesten verwerken (waarvan zij houdt een aanzienlijke $135.9 miljard) en westerse banken. 

Het staat de Saoedi’s inderdaad vrij om olie in meerdere valuta’s, zoals de euro, te verkopen en deel te nemen aan digitale valutaplatforms zoals mBrug, een proefinitiatief van de Bank of International Settlements en de centrale banken van China, Thailand en de Verenigde Arabische Emiraten (VAE).

Niettemin weerspiegelt het gerucht dat er een einde is gekomen aan deze decennialange oliedollarovereenkomst de wijdverbreide verwachting dat een seismische verschuiving in het financiële systeem de heerschappij van het Dollar-Wall Street-regime omver zal werpen. Het was een vals gerucht, maar het droeg een waarheid in zich over de mogelijkheden van een post-dollar- of gede-dollariseerde wereld.

BRICS-uitbreiding

De uitnodiging die afgelopen augustus aan zes landen werd gedaan om zich bij het BRICS-blok aan te sluiten, was een verdere indicatie dat dit het geval is verschuiving is onderweg. Tot deze landen behoren Iran, Saoedi-Arabië en de VAE, hoewel Saoedi-Arabië zijn lidmaatschap nog moet afronden.

Met zijn uitgebreide lidmaatschap zou de BRICS de twee landen omvatten met de grootste en de op een na grootste gasreserves ter wereld (respectievelijk Rusland en Iran) en de twee landen die goed waren voor bijna een kwart van de mondiale olieproductie (Rusland en Saoedi-Arabië, alle cijfers vanaf 2022). 

De politieke opening tussen Iran en Saoedi-Arabië, bemiddeld door Peking in maart 2023, evenals de tekenen dat de Amerikaanse bondgenoten, de VAE en Saoedi-Arabië, hun politieke banden willen diversifiëren, tonen het mogelijke einde van het petrodollarsysteem. Dat was de kern van het gerucht begin juni.

[Zien: Seismisch Iran-Saoedische toenadering isoleert de VS]

Deze mogelijkheid mag echter niet worden overdreven, aangezien het Dollar-Wall Street-regime intact en aanzienlijk machtig blijft. 

Gegevens van het Internationale Monetaire Fonds shows dat de Amerikaanse dollar vanaf het laatste kwartaal van 2023 58.41 procent van de toegewezen valutareserves voor zijn rekening nam, wat veel meer is dan de reserves in euro’s (19.98 procent), Japanse yen (5.7 procent), Britse pond sterling (4.8 procent ) en Chinese renminbi (minder dan 3 procent).

Ondertussen, de VS, dollar stoffelijk overschot de belangrijkste factureringsvaluta in de wereldhandel, waarbij 40 procent van de internationale handelstransacties in goederen in dollars wordt gefactureerd, ondanks het feit dat het Amerikaanse aandeel in de wereldhandel slechts 10 procent bedraagt.

Hoewel de dollar de belangrijkste munteenheid blijft, wordt zij niettemin geconfronteerd met uitdagingen over de hele wereld, met betrekking tot het aandeel van de Amerikaanse dollar in de toegewezen valutareserves afnemende geleidelijk maar gestaag in de afgelopen twintig jaar.

Drie factoren zijn de drijvende kracht achter de de-dollarisering:

• het gebrek aan kracht en potentieel van de Amerikaanse economie dat begon met de Derde Grote Depressie in 2008;
• het agressieve gebruik van illegale sancties – vooral financiële sancties – door de Verenigde Staten en hun bondgenoten in het Mondiale Noorden tegen een kwart van de landen in de wereld;
• en de ontwikkeling en versterking van de betrekkingen tussen landen in het Zuiden, vooral via platforms zoals de BRICS.

In 2015 richtte BRICS de New Development Bank (NDB) op, ook bekend als de BRICS Bank, om het post-Dollar-Wall Street-regime te doorstaan ​​en faciliteiten te produceren voor verdere ontwikkeling in plaats van voor bezuinigingen. 

De oprichting van deze BRICS-instellingen en het toegenomen gebruik van lokale valuta om grensoverschrijdende handel te betalen, schiepen de verwachting van een versnelde de-dollarisering.

Op de BRICS-top van 2023 in Johannesburg, de Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva herhaald de oproep om het gebruik van lokale valuta te vergroten en misschien een in de BRICS-landen uitgedrukt valutasysteem te creëren.

Er is een levendig debat geweest over de-dollarisering onder degenen die in de BRICS-instellingen hebben gewerkt en in de grote landen die geïnteresseerd zijn in de-dollarisering, zoals China, over de noodzaak en de vooruitzichten ervan en over de moeilijkheden bij het vinden van nieuwe manieren om de economie vast te houden. valutareserves en facturering van de wereldhandel.

De meest recente kwestie van het internationale tijdschrift Wenhua Zongheng, een samenwerking tussen Tricontinental: Institute for Social Research en Dongsheng, is gewijd aan dit onderwerp.

In het introductie bij “The BRICS and De-Dollarization: Opportunities and Challenges” (deel 2, uitgave nr. 1, mei 2024), vat Paulo Nogueira Batista Jr., de eerste vice-president van de NDB (2015-2017), zijn aanzienlijke reflecties over het belang van het loslaten van het Dollar-Wall Street-regime en over de politieke en technische moeilijkheden van een dergelijke transitie. 

De BRICS, zo beweert hij terecht, is een diverse groep landen met zeer verschillende politieke krachten die de leiding hebben over de verschillende staten. De politieke agenda’s van haar leden – zelfs met de nieuwe stemming in het Mondiale Zuiden – zijn bijzonder divers als het gaat om de economische theorie, waarbij veel van de BRICS-staten zich blijven inzetten voor neoliberale formules, terwijl andere op zoek zijn naar nieuwe ontwikkelingsmodellen. 

Een van de belangrijkste punten die Nogueira naar voren brengt is dat de Verenigde Staten “naar alle waarschijnlijkheid alle instrumenten waarover zij beschikken zullen gebruiken om te strijden tegen elke poging om de dollar te onttronen van zijn status als spil van het internationale monetaire systeem.” 

Deze instrumenten zouden sancties en diplomatieke dreigementen omvatten, die allemaal het vertrouwen zouden temperen van regeringen die zwakkere politieke verplichtingen hebben en niet worden gesteund door volksbewegingen die zich inzetten voor een nieuwe wereldorde.

De de-dollarisering verliep in een zeer langzaam tempo tot 2022, toen de landen van het Noorden Russische activa in het financiële systeem van Dollar-Wall Street in beslag begonnen te nemen en de bezorgdheid zich over veel landen verspreidde over de veiligheid van hun activa bij Noord-Amerikaanse en Europese banken. .

Hoewel deze confiscatie niet nieuw was (de Verenigde Staten hebben dit bijvoorbeeld eerder gedaan tegen Cuba en Afghanistan), functioneerden de omvang en ernst van deze confiscaties als een “vertrouwenvernietigende” maatregel, zoals Nogueira het stelt.

Nogueira's inleiding wordt gevolgd door drie essays van vooraanstaande Chinese analisten over de huidige verschuivingen in de wereldorde. In “Wat drijft het BRICS-debat over de-dollarisering?”, zegt professor Ding Yifan (senior fellow bij de Beijing's Taihe Instituut) grafieken de redenen waarom veel Zuid-mondiale landen nu proberen in lokale valuta te handelen en hun afhankelijkheid van het Dollar-Wall Street-regime af te bouwen. 

Hij benadrukt twee factoren die de vraag doen rijzen of de dollar wel of niet als ankervaluta zal kunnen blijven dienen:

eerste, de zwakte van de Amerikaanse economie als gevolg van haar afhankelijkheid van militaire uitgaven in plaats van productieve investeringen (waarvan de eerste verantwoordelijk is). 53.6 procent van de totale militaire uitgaven in de wereld) en tweede, de Amerikaanse geschiedenis van contractbreuk.

Aan het einde van zijn artikel reflecteert Ding op de mogelijkheid dat de landen van het Zuiden de Chinese renminbi (RMB) als hun referentievaluta accepteren, aangezien de Chinese productiecapaciteiten de RMB waardevol maken als een manier om Chinese goederen te kopen.

Toch in zijn opstel “China's deviezenreserves: vroegere en huidige veiligheidsuitdagingen”, professor Yu Yongding (lid van de Chinese Academie voor Sociale Wetenschappen) is voorzichtig over de mogelijkheid dat de RMB de dollar zal verdringen.

Wil de RMB een internationale reservevaluta worden, zo stelt Yu, “moet aan een reeks voorwaarden voldoen, waaronder het opzetten van een gezonde kapitaalmarkt (vooral een diepe en zeer liquide markt voor staatsobligaties), een flexibel wisselkoersregime, vrije onderlinge uitwisseling grenskapitaalstromen en langetermijnkredieten op de markt.”

Dit zou betekenen dat China zijn kapitaalcontroles zou moeten schuwen en staatsobligaties in RMB zou moeten gaan aanbieden aan internationale kopers. 

De internationalisering van de RMB, zo betoogt Yu, “is een doel dat de moeite waard is om na te streven”, maar het is niet iets dat op de korte termijn kan plaatsvinden. ‘Water uit de verte’, schrijft hij poëtisch, ‘zal de onmiddellijke dorst niet lessen.’

Dus, waar gaan we heen vanaf hier? In zijn dit artikel Professor Gao Bai, die lesgeeft aan de Duke University in de Verenigde Staten, is het ermee eens dat er een dringende noodzaak bestaat om de Dollar-Muur te overwinnen. Het straatregime en dat er op dit moment geen gemakkelijke weg vooruit is.

Het gebruik van lokale valuta is uitgebreid – zoals tussen Rusland en China, maar ook tussen Rusland en India – maar dergelijke bilaterale regelingen zijn onvoldoende. 

Steeds vaker, als recent verslag Uit de World Gold Council blijkt dat centrale banken over de hele wereld goud hebben opgekocht voor hun reserves en daardoor de prijs ervan hebben opgedreven (de spotprijs voor goud bedraagt ​​ruim $2,300 per ounce, ver boven de $1,200 per ounce prijs waar deze in 2015 schommelde ).

Als er geen onmiddellijke munt beschikbaar is om de Amerikaanse dollar te vervangen, zo betoogt Gao, dan moeten de landen van het Zuiden een “referentiewaarde vaststellen voor nederzettingen in hun lokale valuta en een uitwisselingsplatform om dergelijke nederzettingen te ondersteunen. De grote vraag naar een dergelijke waardering biedt kansen voor de creatie van een BRICS-valuta.”

Het nieuwe nummer van Wenhua Zongheng biedt een duidelijke en doordachte beoordeling van de problemen met het Dollar-Wall Street-regime en de behoefte aan een alternatief. Het brede scala aan ideeën dat op tafel ligt weerspiegelt de diversiteit aan discussies die plaatsvinden binnen beleidskringen over de hele wereld. Wij willen deze ideeën graag samenvatten en hun technische haalbaarheid en hun politieke levensvatbaarheid testen.

Het is belangrijk op te merken dat twee van de BRICS-landen dit wel hebben gedaan gekozen nieuwe regeringen dit jaar. 

In India keert de extreemrechtse regering onder leiding van premier Narendra Modi terug aan de macht, maar met een sterk beperkt mandaat. Gezien het feit dat de regering-Modi een beleid van ‘nationaal belang’ heeft voorgesteld, is het waarschijnlijk dat zij een rol zal blijven spelen in het BRICS-proces en lokale valuta zal blijven gebruiken om goederen zoals Russische olie te kopen.

Ondertussen heeft de heersende alliantie van Zuid-Afrika, geleid door het Afrikaans Nationaal Congres (ANC), een regering gevormd met de rechtse Democratische Alliantie, die zich inzet voor het Amerikaanse imperialisme en niet happig is op de BRICS-agenda. Met de waarschijnlijkheid toegang Als Nigeria naar de BRICS-landen zou verhuizen, zou het zwaartepunt van het blok op het Afrikaanse continent mogelijk naar het noorden kunnen verschuiven.

Tijdens de moeilijke jaren van strijd tegen de apartheidsregering in Zuid-Afrika begon ANC-lid Lindiwe Mabuza (bekend als Sono Molefe) gedichten te verzamelen die waren geschreven door vrouwen in de ANC-kampen.

Guerrillastrijders, leraren, verpleegsters en anderen stuurden gedichten in die ze publiceerde in een bundel genaamd Malibongwe (Wees geprezen), dat verwees naar de Women's March in Pretoria uit 1956. In haar inleidende essay schreef Mabuza (1938–2021) dat er in de strijd ‘geen romantiek is’ … ‘alleen maar de realiteit beukt.’

Die zinsnede, ‘beukende realiteit’, verdient vandaag de dag reflectie. Niets komt uit niets voort. Je moet de realiteit onder ogen zien om iets te maken, of het nu gaat om een ​​nieuwe politieke opening in plaatsen als India en Zuid-Afrika of een nieuwe financiële architectuur voorbij het Dollar-Wall Street-regime.

Vijay Prashad is een Indiase historicus, redacteur en journalist. Hij is schrijver en hoofdcorrespondent bij Globetrotter. Hij is redacteur van LeftWord-boeken en de directeur van Tricontinental: Instituut voor Sociaal Onderzoek. Hij is een senior niet-ingezeten fellow bij Chongyang Institute for Financial Studies, Renmin-universiteit van China. Hij heeft meer dan 20 boeken geschreven, waaronder: De duistere naties en De armere naties. Zijn nieuwste boeken zijn Strijd maakt ons menselijk: leren van bewegingen voor socialisme en, met Noam Chomsky, De terugtrekking: Irak, Libië, Afghanistan en de kwetsbaarheid van de Amerikaanse macht.

Dit artikel is van Tricontinental: Instituut voor Sociaal Onderzoek.

De meningen die in dit artikel worden geuit, kunnen al dan niet een weerspiegeling zijn van die van Consortium Nieuws.

Alstublieft Doneren naar the
Spring Fonds Rit!