Zoe Alexandra en Vijay Prashad doen verslag van de anti-Franse ontwikkelingen in de Sahel.

Kolonel Assimi Goïta, hoofd van de overgangsregering van Mali, ondertekent op 16 september het handvest van de Alliantie van Sahelstaten. (X, Président de la Transition, Chef de l’État)
By Zoë Alexandra en Vijay Prashad
Volksverzending
IIn Bamako, Mali, hebben op 16 september de regeringen van Burkina Faso, Mali en Niger aangemaakt de Alliantie van Sahelstaten (AES). Op X, het sociale mediaplatform dat voorheen bekend stond als Twitter, zegt kolonel Assimi Goïta, het hoofd van de overgangsregering van Mali, schreef dat het Liptako-Gourma Charter, dat de AES creëerde, “een architectuur van collectieve verdediging en wederzijdse hulp ten behoeve van onze bevolking” zou creëren.
De honger naar een dergelijke regionale samenwerking gaat terug tot de periode waarin Frankrijk een einde maakte aan zijn koloniale overheersing. Tussen 1958 en 1963 maakten Ghana en Guinee deel uit van de Unie van Afrikaanse Staten, die de kiem zou zijn geweest voor een bredere pan-Afrikaanse eenheid. Mali was tussen 1961 en 1963 ook lid.
Maar recentelijk hebben deze drie landen – en andere in de Sahelregio zoals Niger – geworsteld met gemeenschappelijke problemen, zoals de neerwaartse beweging van radicaal-islamitische krachten die werd ontketend door de NAVO-oorlog van 2011 tegen Libië.
[Verwant: Chris Hedges: R2P veroorzaakte de nachtmerrie van Libië]
De woede tegen de Fransen is zo intens geweest dat het minstens zeven staatsgrepen in Afrika heeft uitgelokt (twee in Burkina Faso, twee in Mali, één in Guinee, één in Niger en één in Gabon) en massademonstraties heeft ontketend van Algerije tot Congo. en laatst binnen Benin.
[Verwant: Pepe Escobar: Geen uitstel voor Frankrijk nu ‘Nieuw Afrika’ opkomt]
De frustratie over Frankrijk is zo groot dat zijn troepen uit de Sahel, Mali, zijn verdreven gedegradeerde Frans vanwege zijn officiële taalstatus en de Franse ambassadeur in Niger (Sylvain Itté) werd feitelijk “gegijzeld” – zoals de Franse president Emmanuel Macron zei – door mensen die diep ontsteld zijn door het Franse gedrag in de regio.
Philippe Toyo Noudjenoume, voorzitter van de West-Afrikaanse Volksorganisatie, legde de basis uit van dit toenemende anti-Franse sentiment in de regio. Het Franse kolonialisme, zei hij, ‘is sinds 1960 van kracht gebleven.’
Frankrijk bewaart de inkomsten van zijn voormalige koloniën in de Banque de France in Parijs. Het Franse beleid – bekend als Françafrique – omvatte de aanwezigheid van Franse militaire bases van Djibouti tot Senegal, van Ivoorkust tot Gabon.

Bamako, Mali, 2018. (Souleymane Bathieno, Gezondheidsbeleid Plus, Flickr, CC BY-NC 2.0)
“Van alle voormalige koloniale machten in Afrika,” vertelde Noudjenoume ons, “is het Frankrijk dat minstens zestig keer militair heeft ingegrepen om regeringen omver te werpen, zoals [die van] Modibo Keïta in Mali (60), of patriottische leiders te vermoorden, zoals Félix-Roland Moumié (1968) en Ernest Ouandié (1960) in Kameroen, Sylvanus Olympio in Togo in 1971, Thomas Sankara in Burkina Faso in 1963 en anderen.” Tussen 1987 en 1997, tijdens het presidentschap van Jacque Chirac, Frankrijk militair ingegrepen 33 keer op het Afrikaanse continent (ter vergelijking: tussen 1962 en 1995, Frankrijk militair ingegrepen 19 keer in Afrikaanse staten). Frankrijk heeft zijn koloniale greep of zijn koloniale ambities nooit echt opgeschort.
Het breken van de rug van de kameel
Twee gebeurtenissen in het afgelopen decennium “braken de rug van de kameel”, zei Noudjenoume: de NAVO-oorlog in Libië, geleid door Frankrijk, in maart 2011, en de Franse interventie om Koudou Gbagbo Laurent uit het presidentschap van Ivoorkust te verwijderen in april 2011. ‘Jarenlang’, zei hij, ‘hebben deze gebeurtenissen geleid tot een sterk anti-Frans sentiment, vooral onder jongeren. Dit gevoel heeft zich niet alleen in de Sahel ontwikkeld, maar in heel Franstalig Afrika. Het is waar dat dit momenteel het meest openlijk tot uiting komt in de Sahel. Maar in heel Franstalig Afrika is dit gevoel sterk.”

Anti-Françafrique reclamebord op de Boulevard de l'Université in Niamey, Niger, 2019. (Vincent van Zeijst, Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0)
Massaal protest tegen de Franse aanwezigheid is nu zichtbaar in de voormalige Franse koloniën in Afrika. Deze burgerprotesten hebben niet kunnen resulteren in een ongecompliceerde civiele machtsoverdracht, grotendeels omdat het politieke apparaat in deze landen was uitgehold door al lang bestaande, door Frankrijk gesteunde kleptocratieën. Een goed voorbeeld hiervan is de familie Bongo, die van 1967 tot 2023 over Gabon regeerde en de olierijkdom van Gabon voor hun persoonlijk gewin uitbuitte; Toen Omar Bongo in 2009 stierf, was de Franse politicus Eva Joly zei dat hij regeerde namens Frankrijk en niet namens zijn eigen burgers.
Doneren naar CN's Vallen Fonds Drive
Als gevolg van de door Frankrijk gesteunde repressie in deze landen zijn vakbonden, boerenorganisaties en linkse partijen er niet in geslaagd de opkomst van het anti-Franse patriottisme te stimuleren, hoewel ze wel voor zichzelf hebben kunnen opkomen.
Frankrijk intervenieerde in 2013 militair in Mali in een poging de strijdkrachten onder controle te krijgen die het land twee jaar eerder had losgelaten tijdens de NAVO-oorlog in Libië. Deze radicaal-islamistische krachten veroverden de helft van het grondgebied van Mali en gingen vervolgens in 2015 over tot de aanval op Burkina Faso.
Frankrijk kwam tussenbeide, maar stuurde vervolgens de soldaten van de legers van deze Sahellanden om te sterven tegen de radicale islamitische krachten die het in Libië had gesteund. Dit veroorzaakte veel vijandigheid onder de soldaten, vertelde Noudjenoume ons, en dat is de reden waarom patriottische delen van de soldaten in opstand kwamen tegen de regeringen en deze omverwierpen.
Anti-interventie

Recente demonstratie in Niger tegen de dreiging van militaire interventie en de strenge sancties opgelegd door ECOWAS. (ActuNiger via Peoples Dispatch)
Na de staatsgreep in Niger hoopte het Westen een reactie te sturen volmacht – geleid door de Economische Commissie van West-Afrikaanse Staten (ECOWAS) – maar de Afrikaanse militaire leiders maakten bezwaar.
In de hele regio richten mensen solidariteitscomités op om de bevolking van Niger tegen elke aanval te beschermen, waarbij de dreiging ‘opstand en verontwaardiging onder de bevolking uitlokt’, legde Noudjenoume uit.
De Nigeriaanse president Bola Ahmed Tinubu werd zelfs gedwongen zich terug te trekken uit de kruistocht van ECOWAS toen het Congres van zijn land de maatregel verwierp en er massale protesten plaatsvonden tegen militaire interventies in het buurland. Toen de ultimatums van ECOWAS om de afgezette Nigeriaanse leider Mohamed Bazoum te herstellen afliepen, werd het duidelijk dat zijn dreigement ijdel was.
Ondertussen leek het er niet alleen op dat de bevolking van Niger zich tegen elke militaire interventie zou verzetten, maar Burkina Faso en Mali beloofden onmiddellijk Niger tegen een dergelijke interventie te verdedigen. Het nieuwe AES is een product van deze onderlinge solidariteit.
Maar het AES is niet louter een militair of veiligheidspact. Bij de ondertekeningsceremonie nam de Malinese minister van Defensie Abdoulaye Diop deel vertelde journalisten: “Deze alliantie zal een combinatie zijn van militaire en economische inspanningen [tussen]… de drie landen.”
Het bouwt voort op februari 2023 overeenkomst tussen Burkina Faso, Guinee en Mali om samen te werken aan een brandstof- en elektriciteitsbeurs, om transportnetwerken op te bouwen, om samen te werken op het gebied van de verkoop van minerale hulpbronnen, om een regionaal landbouwontwikkelingsproject op te zetten en om de intra-Sahel-handel te vergroten. Of deze landen in staat zullen zijn een economische agenda te ontwikkelen die hun volkeren ten goede zal komen – en daardoor te garanderen dat Frankrijk geen middelen zal hebben om zijn gezag over de regio uit te oefenen – valt nog te bezien.
Zoe Alexandra is correspondent voor Volksverzending.
Vijay Prashad is een Indiase historicus, redacteur en journalist. Hij is schrijver en hoofdcorrespondent bij Globetrotter. Hij is redacteur van LeftWord-boeken en de directeur van Tricontinental: Instituut voor Sociaal Onderzoek. Hij is een senior niet-ingezeten fellow bij Chongyang Institute for Financial Studies, Renmin-universiteit van China. Hij heeft meer dan 20 boeken geschreven, waaronder: De duistere naties en De armere naties. Zijn nieuwste boeken zijn Strijd maakt ons menselijk: leren van bewegingen voor socialisme en, met Noam Chomsky, De terugtrekking: Irak, Libië, Afghanistan en de kwetsbaarheid van de Amerikaanse macht.
Dit artikel is van Volksverzending.
De geuite meningen zijn uitsluitend die van de auteur en kunnen al dan niet die van Consortium Nieuws.
Doneren naar CN's
Vallen Fonds Drive
Goed artikel om te helpen begrijpen wat er in Afrika gebeurt en waarom, … voor degenen die erom geven. Helaas nog steeds te weinig.
Een klein lichtstraaltje in een ondraaglijk donkere wereld.
Verbazingwekkend, maar natuurlijk, hoe niets van deze voortgaande koloniale geschiedenis en context voor begrip ooit in de westerse pers of het westerse bewustzijn verschijnt. Waarom worstelt Afrika nog steeds om zijn samenlevingen goed te laten functioneren? Blijkbaar, want het mag niet. En we dachten dat Frankrijk alleen maar om croissants draaide (in plaats van om tirannie). Niet dat Frankrijk hierin de enige is. Ik vraag me af hoe de, volgens de IMO afleidende, wakende trend met dit soort realiteiten omgaat, behalve dat ze helpt ze in stand te houden?
De Fransen zijn o zo meegaand zolang Frankrijk de controle behoudt. Klinkt als iemand anders die je kent?