E. Ahmet Tonak en Vijay Prashad zeggen dat de terugtrekking uit de door het Westen ontworpen mondialisering in sommige delen van de wereld begon vóór de pandemie en vóór de Russische oorlog tegen Oekraïne.
Trans-Siberisch treinstation in Moskou – Ulan Bator of Ulaanbaatar. (Goran Hoglund (Kartläsarn, Flickr, CC BY-ND 2.0)
By E. Ahmet Tonak en Vijay Prashad
Volksverzending
AIn een artikel van John Micklethwait en Adrian Wooldridge voor Bloomberg op 24 maart werd de noodklok geluid aankondigen het einde van ‘het tweede grote tijdperk van de mondialisering’.
De westerse handelsoorlog en sancties tegen China die dateren van vóór de pandemie, worden nu vergezeld door de strenge westerse sancties die tegen Rusland zijn opgelegd nadat het Oekraïne was binnengevallen. Deze sancties zijn als een IJzeren Gordijn dat door de Verenigde Staten en hun bondgenoten rond Eurazië wordt gebouwd.
Maar volgens Micklethwait en Wooldridge zal dit ijzeren gordijn niet alleen rond China en Rusland neerdalen, maar ook verstrekkende gevolgen hebben over de hele wereld.
Australië en veel landen in Azië, waaronder India en Japan – die overigens betrouwbare bondgenoten van de Verenigde Staten zijn – zijn niet bereid hun economische en politieke banden met China en Rusland te verbreken.
De 38 landen die dat niet deden stemmen op de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties op 24 maart om de Russische oorlog in Oekraïne te veroordelen, inclusief China en India; beide landen “zijn verantwoordelijk voor de meerderheid van de wereldbevolking”, Micklethwait en Wooldridge waarnemen in hun Bloomberg-artikel. Als de wereld zich splitst, “zal het tweede grote tijdperk van de mondialisering… catastrofaal eindigen”, schrijven ze.
In 2000 publiceerden Micklethwait en Wooldridge de handleiding over deze golf van globalisering genaamd Een perfecte toekomst: de uitdaging en belofte van de mondialisering. Dat boek juichte de liberalisering van handel en financiën toe, hoewel de auteurs ervan erkenden dat in deze vrijemarktmaatschappij die zij verdedigden “zakenmensen de meest voor de hand liggende begunstigden zijn.”
De ongelijkheden die door de mondialisering worden veroorzaakt, zouden volgens hen worden verkleind door de grotere keuzes die aan de consumenten worden geboden (hoewel consumenten, toen de sociale ongelijkheid in de jaren 2000 toenam, eenvoudigweg niet het geld hadden om hun keuzes uit te voeren).
Toen Micklethwait en Wooldridge schreven Een toekomstige perfectie, waar ze allebei voor werkten The Economist, dat een van de aanjagers is geweest van de westerse mondialisering. Zowel Micklethwait als Wooldridge zijn nu bij Bloomberg, een andere belangrijke stem van de zakenelites.
In een artikel voor het Internationale Monetaire Fonds zegt Kenneth Rogoff, een professor aan de Harvard University, waarschuwt van het risico van deglobalisering. Een dergelijke ontrafeling, zo merkt hij op, “zou zeker een enorme negatieve schok voor de wereldeconomie zijn.”
Rogoff gebruikt, net als Micklethwait en Wooldridge, het woord ‘catastrofaal’ om de impact van de deglobalisering te beschrijven. In tegenstelling tot Micklethwait en Wooldridge lijkt het artikel van Rogoff echter te impliceren dat deglobalisering het product is van de Russische oorlog tegen Oekraïne en dat deze ‘tijdelijk’ zou kunnen zijn. Rusland, zegt hij, ‘lijkt erop dat het voor langere tijd geïsoleerd zal blijven.’
In zijn artikel gaat Rogoff niet erg in op de zorgen over wat dit betekent voor de mensen in veel delen van de wereld (zoals Centraal-Azië en Europa). “De echte klap voor de mondialisering”, zo vreest hij, “zal gebeuren als ook de handel tussen de geavanceerde economieën en China afneemt.” Als dat gebeurt, zou de deglobalisering niet tijdelijk zijn, aangezien landen als China en Rusland andere wegen voor handel en ontwikkeling zullen zoeken.
Langere geschiedenissen
Protest in New York tegen het reddingsplan voor Wall Street, 25 september 2008. (Alane Golden, Flickr, (CC BY-NC-ND 2.0)
Geen van deze schrijvers erkent in deze recente artikelen dat de deglobalisering, een terugtrekking uit de door het Westen ontworpen mondialisering, niet begon tijdens de pandemie of tijdens de Russische oorlog tegen Oekraïne.
Dit proces vindt zijn oorsprong in de Grote Recessie van 2007-2009. Met het wankelen van de westerse economieën begonnen zowel China als Rusland, evenals andere grote economische machten, alternatieve manieren te zoeken om te mondialiseren.
Het Chinese Belt and Road Initiative (BRI), dat in 2013 werd aangekondigd, is een signaal van deze geleidelijke verschuiving, waarbij China zijn eigen verbindingen ontwikkelt, eerst in Centraal- en Zuid-Azië en vervolgens buiten Azië en richting Afrika, Europa en Latijns-Amerika.
Het is veelzeggend dat de Internationaal economisch forum van St. Petersburg, een binnenwaterenevenement opgericht in 1997, is een ontmoetingsplaats geworden voor Aziatische en Europese zaken- en politieke leiders die deze bijeenkomst als veel belangrijker beschouwen dan de World Economic Forum (WEF) jaarlijkse bijeenkomst gehouden in Davos, Zwitserland.
Sint Petersburg. (A.Savin, Wikimedia Commons)
In de nasleep van de Grote Recessie begonnen landen als China hun valutareserves te de-dollariseren. Ze gingen van een grotendeels op dollars gebaseerde reserve over naar een meer gediversifieerde reserve. Het is deze stap in de richting van diversificatie die heeft geleid tot de laten vallen in het aandeel van de dollar in de mondiale valutareserves van 70 procent in 2000 naar 59 procent in 2020.
Volgens auteur Tony Norfield is de deel van de dollars aan Russische deviezenreserves bedroeg 23.6 procent in 2019 en daalde tot 10.9 procent in 2021.
Omdat de Centrale Bank van Rusland van dollars is beroofd als gevolg van de door het Westen opgelegde sancties, heeft zij verschillende manoeuvres geprobeerd om ook haar valutareserves te de-dollariseren, onder meer door de roebel aan goud te verankeren, door de uitgaande stroom van dollars te voorkomen en door te eisen dat de kopers van brandstof en voedsel betalen in roebels in plaats van in dollars.
Terwijl de Verenigde Staten hun net uitbreiden om steeds meer landen te sanctioneren, proberen deze landen – zoals China en Rusland – handelsmechanismen op te bouwen die niet meer afhankelijk zijn van westerse instellingen.
Een andere mondialisering
Op 1 januari heeft de Regionale Comprehensive Economic Partnership (RCEP) – het grootste vrijhandelspact ter wereld – werd van kracht. Twee jaar geleden kwamen vijftien landen virtueel bijeen in Hanoi, Vietnam, om dit verdrag te ondertekenen. Tot deze landen behoren nauwe bondgenoten van de Verenigde Staten, zoals Australië, Japan en Zuid-Korea, maar ook landen die te maken krijgen met Amerikaanse sancties, zoals China en Zuid-Korea. Myanmar. Een derde van de mensheid is dat inclusief in RCEP, wat goed is voor a derde van het mondiale bruto binnenlands product.
Leden van het Regionaal Alomvattend Economisch Partnerschap. (Tiger 7253, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons)
De Aziatische Ontwikkelingsbank wel hoopvol dat RCEP verlichting zal bieden aan landen die moeite hebben om uit de negatieve economische gevolgen van de pandemie te komen.
Blokken als RCEP en projecten als de BRI zijn niet in strijd met de internationalisering van handel en ontwikkeling. Economen van de HKUST Business School in Hong Kong tonen dat het BRI “de bilaterale handelsstromen tussen BRI-landen aanzienlijk vergroot.”
De Chinese aankopen uit de BRI-landen zijn toegenomen, hoewel een groot deel hiervan op het gebied van energie en mineralen plaatsvindt en niet zozeer op het gebied van hoogwaardige goederen; de export van China naar de BRI-landen blijft daarentegen stabiel.
De Aziatische Ontwikkelingsbank schattingen dat het BRI-project jaarlijks 1.7 biljoen dollar nodig zou hebben voor de ontwikkeling van de infrastructuur in Azië, inclusief klimaatgerelateerde investeringen.
De pandemie heeft dat zeker gedaan vastgelopen de voortgang van het BRI-project, met schulden problemen Dit heeft gevolgen voor een aantal landen, omdat het gebruik van hun door BRI gefinancierde infrastructuur lager is dan de capaciteit. De economische en politieke crises in Pakistan en Sri Lanka houden deels verband met de mondiale handelsvertraging. Deze landen zijn een integraal onderdeel van het BRI-project. De stijgende voedsel- en brandstofprijzen als gevolg van de oorlog in Oekraïne zullen verder toenemen compliceren zaken voor landen in het Mondiale Zuiden.
De vraag naar een alternatief voor de westerse mondialisering is in veel delen van de wereld al toegenomen, maar dit betekent niet noodzakelijkerwijs deglobalisering. Het zou een mondialiseringsplatform kunnen betekenen waarvan het epicentrum niet langer in Washington of Brussel ligt.
Ahmet Tonaki is een econoom die werkt bij Tricontinental: Instituut voor Sociaal Onderzoek. Hij is mede-redacteur of auteur van verschillende boeken, waaronder Marxisme en klassen, Van rechts tot de stad tot de opstanden Turkije in transitie.
Vijay Prashad is een Indiase historicus, redacteur en journalist. Hij is schrijver en hoofdcorrespondent bij Globetrotter. Hij is hoofdredacteur van LeftWord-boeken en de directeur van Tricontinental: Instituut voor Sociaal Onderzoek. Hij is een senior niet-ingezeten fellow bij Chongyang Institute for Financial Studies, Renmin-universiteit van China. Hij heeft meer dan 20 boeken geschreven, waaronder: De duistere naties en De armere naties. Zijn nieuwste boek is Washington-kogels, met een inleiding door Evo Morales Ayma.
De geuite meningen zijn uitsluitend die van de auteurs en kunnen al dan niet die van Consortium Nieuws.
De realist heeft gelijk. Europa en de VS bouwen een muur … om zichzelf heen. Na verloop van tijd zullen landen beslissen of het gras groener is aan de Amerikaanse kant of aan de kant van Rusland en China. Als Rusland/China echt meer autonomie toestaat (dat valt nog te bezien), zou dat een goed verkoopargument zijn.
Ik denk dat veel mensen ernaar uitkijken om een einde te maken aan de door het Westen geleide globaliseringsinspanning die armoede heeft gebracht aan zovelen die de verlangens van oligarchen die willen domineren, zoals Bill Gates en de technologierobot Mark Zuckerberg, niet deelden. Ik vraag me af of Richard Nixon ooit had gedacht dat het opgeven van de gouden standaard door de VS en het vertrouwen op China voor goedkope goederen zou leiden tot de leidende positie van China in de 21e eeuw en het verlies van de Amerikaanse hegemonie, omdat de VS hun hebzucht niet onder controle konden houden en steeds meer opgeblazen geld zouden blijven drukken. ? Als China en Rusland verantwoordelijker optreden tegenover armere landen om hen te helpen zich te ontwikkelen dan het hebzuchtige IMF, zouden de BRICS-landen uiteindelijk moeten slagen. Ik moet denken aan het boek van John Perkins, “Confessions of an Economic Hit Man”, hoe het IMF is gebruikt om landen vast te binden met woekerleningen.
Washington zal niet in staat zijn om met zijn sancties de handel tussen Eurazië en de hele wereld buiten de VS en de EU stil te leggen. Wat het gaat doen is zichzelf isoleren omdat het niets betaalbaars of van hogere kwaliteit produceert dan kan worden verkregen uit China of een handvol Europese industriële grootmachten. China's superieure mobiele telefoontechnologie werd duidelijk door Washington gesaboteerd als een klap van de maffia. Rusland beschikt over superieure luchtverdedigingsraketten die de rest van de wereld zou kopen als ze niet zouden worden lastiggevallen door Amerikaanse economische huurmoordenaars. Turkije en India lopen gewoon voorop in de aankoop van Russische S-300's boven Amerikaanse patriotten.
Victoria Nuland zei ‘fuck the EU’, en dat is precies wat Washington probeerde te doen om Rusland schade toe te brengen. Zodra Europa dat doorkrijgt, zal het stagneren in een door Amerika veroorzaakte depressie en zal het terugkeren naar de vrije handel, zelfs met Rusland, nadat het inziet hoe veel beter af Oekraïne is, niet gehinderd door de nazi's uit de Tweede Wereldoorlog en hun normen. Hun economieën zullen hen uiteindelijk dwingen te concluderen dat ze de verkeerde keuze hebben gemaakt bij het verdedigen van de Amerikaanse agressie over Russische veiligheidskwesties. Misschien wordt Amerika zelfs het laatste bastion van de Banderieten. Misschien zal het zichzelf uiteindelijk sanctioneren tot een grotere productiviteit en betaalbaarheid als het gedwongen wordt te herindustrialiseren omdat ze niemand meer hebben om mee te handelen. Onze verarmde arbeiders- en middenklasse kunnen zich dan wellicht goedkope Amerikaanse rommel veroorloven die bij Walmart te koop is. Ik geef geen tijdlijn voor dit scenario, omdat het bij Amerikanen over het algemeen lang duurt voordat de waarheid en het gezonde verstand doordringen.
Ik denk dat het doorbreken van wat in wezen een monopolie is op de grondslagen van de mondiale handel een heel goed idee is.
Zoals het verbreken van trusts en andere monopolies in de VS.
De EU is gefixeerd op het idee van ‘concurrentie’ (een zweep die ze tegen Rusland probeerde te gebruiken met betrekking tot de gasvoorziening). We zien waar dat is geëindigd!
Paradoxaal genoeg willen de VS, Groot-Brittannië en de EU echter hun dodelijke greep op de parameters van internationale handel en ontwikkeling behouden. Hoe eerder deze doodsgreep wordt verbroken, hoe beter. Het is niet meer dan een gemeenschappelijk monopolie op de tuinvariëteit, verkleed als . . . een soort religieus dogma.
Hoe meer mondiale financiële organisaties worden gebruikt als imperiale wapens, hoe zwakker ze zullen worden naarmate steeds meer landen proberen het soevereine risico te vermijden om erbij te horen.
Het fundamentele probleem met de mondialisering is dat, zonder mondiaal bestuur, mondiale bedrijven de plaats zullen innemen van soevereine regeringen bij het regeren van de wereld. Nationalistische houdingen onder mensen over de hele wereld zullen de vorming van een mondiale regering verhinderen, maar zullen niet met de ogen knipperen als bedrijven zich wereldwijd de macht blijven toe-eigenen.
Deze splitsing kan een catastrofaal einde betekenen aan het tweede grote tijdperk van globalisering, maar ik ben er niet van overtuigd dat dit slecht is voor de meesten van ons.