De drie soorten Amerikaanse ‘regimeverandering’

Wanneer de VS een buitenlandse regering omverwerpt, werkt dat óf van bovenaf, van onderop, óf via een militaire invasie, schrijft Joe Lauria.

By Jo Lauria
Speciaal voor consortiumnieuws

Tgedurende de lange, gedocumenteerde geschiedenis van de Verenigde Staten die illegaal regeringen van vreemde landen omverwerpen om een ​​mondiaal imperium op te bouwen, zijn er drie manieren naar voren gekomen waarop Washington in grote lijnen ‘regimeverandering’ doorvoert.

Van boven. Als de beoogde leider democratisch is gekozen en steun van de bevolking geniet, heeft de CIA samengewerkt met elitegroepen, zoals het leger, om hem omver te werpen (soms door middel van moord). Een van de vele voorbeelden is de eerste door de CIA gesteunde staatsgreep, op 30 maart 1949, slechts 18 maanden na de oprichting van het agentschap, toen kolonel van het Syrische leger Husni al-Za'im heeft de gekozen president omvergeworpen, Shukri al-Quwatli. 

De CIA zette in 1954 de gekozen president af Jacobo rbenz  van Guatemala, die werd vervangen door een militaire dictator. In 1961, slechts drie dagen vóór de inauguratie van president John F. Kennedy, die voorstander was van zijn vrijlating, werd de Congolese president Patrice Lumumba met hulp van de CIA vermoord. Mobutu Sese Seko aan de macht. In 1973 steunden de VS de Chileense generaal Augusto Pinochet om de democratisch gekozen, socialistische president Salvador Allende omver te werpen en te vermoorden, waarmee hij een militaire dictatuur oprichtte, een van de vele door de VS geïnstalleerde militaire dictaturen uit die tijd in Latijns-Amerika. Operatie Condor. 

Van beneden. Als de beoogde regering te maken krijgt met echte volksonrust, zullen de VS deze aanmoedigen en organiseren om de gekozen leider, al dan niet gekozen, omver te werpen. 1958-59 anticommunist protesten in Kerala, India, lokaal gesteund door de Congrespartij en de Katholieke Kerk, werden gefinancierd door de CIA, wat leidde tot de verwijdering van de gekozen communistische regering. De staatsgreep van 1953 in Iran, waarbij de democratisch gekozen premier werd afgezet Mohammad Mosaddegh was een combinatie van door de CIA (en MI-6) gesteunde straatprotesten van onderop, en conservatieve geestelijken en militairen van bovenaf om de democratie te vernietigen en een monarch terug op de troon te brengen. De door de VS gesteunde Oekraïense staatsgreep van 2014 is het nieuwste voorbeeld van de samenwerking van de VS met oprechte afwijkende meningen van het volk om de omverwerping, in dit geval, van een door de OVSE gecertificeerde gekozen president te helpen organiseren en sturen. 

Door militaire interventie.  Als een staatsgreep niet haalbaar is, wenden de VS zich tot indirecte of directe militaire interventie. Een van de eerste voorbeelden was de Amerikaanse expeditiemacht die in 1918 tijdens de burgeroorlog Rusland binnenviel in een poging de nieuwe bolsjewistische regering omver te werpen. Meer recentelijk, in 1983, het Amerikaanse leger binnengevallen Grenada gaat een marxistische president omverwerpen; in 1989 vielen de VS Panama binnen om de voormalige CIA-aanwinst Manuela Noriega omver te werpen.

Een andere hybride operatie was het Amerikaanse bombardement op Servië in 1999 en de financiering van de oppositiegroep door het ministerie van Buitenlandse Zaken Otpor!, wat leidde tot het afzetten van Slobodan Milosevic. De meest prominente recente voorbeelden van directe militaire invasie om regeringen omver te werpen zijn de door de VS geleide invasies van Afghanistan in 2001 en Irak in 2003. Indirecte militaire interventie via volmachten om regeringen omver te werpen vond plaats in de jaren tachtig. Tegenoorlog tegen Nicaragua; en de jihadistische oorlog van 1980 om de Syrische regering omver te werpen. 

Niet uit de lucht

Economische sancties worden doorgaans vooraf door de VS opgelegd om het doelwit ‘zachter te maken’. 

Bij niet-militaire interventies creëren de VS geen regimeverandering uit de losse pols: ze werken met reeds bestaande afwijkende meningen, zowel binnen de bevolking als binnen het leger of een andere elitegroep. Het zal het benutten, financieren, trainen en organiseren, maar niet creëren.  

Met andere woorden: bij regimeverandering die geen invasie en bezetting met zich meebrengt, is er geen sprake van Amerikaanse betrokkenheid of oprechte afwijkende meningen. Het is bijna altijd allebei.

En soms is een sigaar gewoon een sigaar: er zijn legitieme opstanden die niet door de VS worden overgenomen omdat de opstanden in strijd zijn met de belangen van Amerikaanse cliënten en Washington: bijvoorbeeld de opstand van 2010 in Bahrein. In dergelijke gevallen zullen de VS verpletterende afwijkende meningen steunen (zoals ze in eigen land ook bereid zijn te doen). 

Kazachstan

Vorige week, Consortium Nieuws publiceerde twee stukken over de opstanden in Kazachstan. De eerste, door Craig Murray, maakte de argument dat de CIA er niet bij betrokken was en dat de opstand oprecht was, gezien de economische ongelijkheid in het land en de stijgingen van de brandstofprijzen, die snel werden teruggedraaid.

Murray is een voormalige Britse ambassadeur in buurland Oezbekistan en kent Centraal-Azië. Er bestaat geen twijfel dat ongelijkheid, de stijgingen van de brandstofprijzen en tientallen jaren van autoritair bewind de protesten hebben aangewakkerd. Maar door het zeer geheime karakter ervan is het vrijwel onmogelijk om te weten wat de CIA waar dan ook ter wereld van plan is, totdat de documenten doorgaans tientallen jaren later worden vrijgegeven, of als er eerder een klokkenluider of lek aan het licht komt. 

Hoe dan ook, de CIA hoefde er niet rechtstreeks bij betrokken te zijn. Het is al minstens sinds 1991 bekend Washington Post dit artikel dat de CIA ogenschijnlijk niet langer nodig is voor regimeverandering. Na de onthullingen van de misdaden en corruptie door de Kerkcommissie in 1975, nam de CIA, geconfronteerd met een publieke reactie, haar toevlucht tot nieuwe methoden. De oprichting van de Amerikaanse National Endowment of Democracy in 1983 doet openlijk wat de CIA ooit in het geheim deed: Post betoogd. “Het oude tijdperk van [CIA] geheime actie is dood,” Post columnist David Ignatius verklaarde. 

“De wereld draait niet meer in het geheim. We leven nu in het tijdperk van openlijke actie. … de triomf van openlijke actie [is] een netwerk van openlijke agenten die de afgelopen tien jaar stilletjes de regels van de internationale politiek hebben veranderd. Ze hebben in het openbaar gedaan wat de CIA privé deed: het verstrekken van geld en morele steun aan pro-democratische groepen, het trainen van verzetsstrijders en het ondermijnen van het communistische bewind. En in tegenstelling tot veel van de verouderde Cold Warriors van de CIA, die de neiging hadden verstrikt te raken in hun web van geheimhouding, zijn deze openlijke agenten enorm succesvol geweest.”

Maar als CN oprichter Robert Parry legde dit in 2015 uit dit artikel vandaag opnieuw gepubliceerd Consortiumnieuws, de CIA had een directe hand bij de oprichting van de NED, zelfs bij het schrijven van de congreswetgeving die het Amerikaanse Agentschap voor Internationale Ontwikkeling machtigde om deze te financieren met Amerikaans overheidsgeld. De voortdurende hand van de CIA zou verborgen blijven in het ‘tijdperk van openlijke actie’. 

De NED in Kazachstan

Sinds de onafhankelijkheid van Kazachstan in 1990, na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, wordt het land bestuurd door één man: Nursultan Nazarbajev. Hoewel hij in 2019 formeel aftrad ten gunste van zijn zorgvuldig uitgekozen opvolger, Kassym-Jomart Tokajev, Nazarbajev is nog steeds de macht achter de troon. Nursultan, de nieuwe hoofdstad, werd in 2019 naar hem vernoemd.

Het politieke systeem van Kazachstan heeft weinig democratische kenmerken. Niet dat dat voor de Verenigde Staten veel uitmaakt. In zijn Na een lange geschiedenis van het omverwerpen van regeringen in het buitenland hebben de VS dictators net zo gemakkelijk omvergeworpen als gekozen democraten. Het is onbelangrijk. Waar het om gaat is of leiders de Amerikaanse belangen bevorderen of in de weg staan.

Het gebrek aan democratie was ook niet van belang voor de voormalige president Bill Clinton en voormalig premier Tony Blair, die beiden samenwerkten met Nazarbajev voor lucratieve betaaldagen. Londen en andere westerse centra hebben weinig problemen met het aannemen van investeringen van de ondemocratische Kazachse elites.

Het gebrek aan democratie in Kazachstan zou nuttig kunnen zijn voor Washington. De woede van de bevolking omdat ze politiek en economisch wordt onderdrukt, is het soort grondstof dat nodig is om een ​​staatsgreep van onderaf te bewerkstelligen. 

In 2020 heeft de NED $ 1,082,991 uitgegeven aan 20 programma's in Kazachstan. Eén ervan was 50,000 dollar om “de vrijheid van vreedzame vergadering te bevorderen” door middel van “strategische rechtszaken ter ondersteuning van activisten die te maken krijgen met repressie.” Een andere, voor 65,000 dollar, was bedoeld om ‘burgerbetrokkenheid onder jongeren in Kazachstan te bevorderen’.

Echte Kazachse opstand

Dit geld werd gestort in een land met reeds bestaande spanningen die van 2 tot 11 januari explodeerden, waarbij 227 mensen om het leven kwamen, 9,900 werden gearresteerd en grote delen van stadscentra werden geplunderd en verwoest.

Aanvankelijk probeerde de regering de protesten de kop in te drukken door de brandstofprijzen opnieuw te beperken, de regering trad af en Nazarbajev trad af als voorzitter van de Nationale Veiligheidsraad. Het werkte niet. Tegen de relschoppers werden bevelen uitgevaardigd om te schieten. 

Uiteindelijk zullen Russische troepen als onderdeel van de Collectieve Veiligheidsverdragsorganisatie missie herstelde de orde. In een nieuwsbericht analyse op 6 januari The New York Times De chef van het Oost-Europese bureau maakte een niet-toegeschreven, redactioneel commentaar: “En zodra Russische troepen arriveren, gaan ze zelden of nooit naar huis.” Normaal gesproken worden de bedrijfsmedia gevoed door niet bij naam genoemde Amerikaanse functionarissen. In dit geval leek de lijn van de Amerikaanse overheid omgekeerd te werken.

De volgende dag zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken: “Een les uit de recente geschiedenis is dat als er eenmaal Russen in je huis zijn, het soms heel moeilijk is om ze te laten vertrekken.”

Moskou reageerden woedend, erop wijzend dat de VS hun geschiedenis van de invasies van Vietnam en Irak moeten onderzoeken. “Als Antony Blinken zoveel van geschiedenislessen houdt, dan moet hij rekening houden met het volgende: als Amerikanen in je huis zijn, kan het moeilijk zijn om in leven te blijven en niet beroofd of verkracht te worden”, aldus het ministerie van Buitenlandse Zaken.

De Russische en andere CSTO-troepen links Kazachstan woensdag. 

Amerikaanse belangen in Kazachstan 

Het installeren van een regering die vijandig staat tegenover Rusland en China, die beide aan Kazachstan grenzen, zou voordelig zijn voor de VS. Het zou het Chinese Zijderoute-initiatief door het land kunnen verstoren en de VS zouden een militaire basis in Kazachstan kunnen vestigen. Sinds april zijn dat de VS proberen om een ​​Centraal-Aziatisch land te vinden als basis om de omringende druk op Rusland te vergroten. Er lonken ook olie- en gasvoorraden.

Ondanks deze belangen, het tweede artikel dat Consortium Nieuws vorige week adviseerde de VS om uit Kazachstan te blijven. Anatol Lieven zei dat er geen bewijs was van Amerikaanse betrokkenheid bij de protesten: 

“Als de Kazachse regering instort of ernstig verzwakt is, zou het zeer verrassend zijn als harde lijnelementen in Washington dit niet zouden zien als een kans om Kazachstan te gebruiken als basis om de Chinese overheersing in Sinkiang te ondermijnen – zelfs als dit (zoals in Syrië) zou gebeuren. leidde hen de facto tot een alliantie met islamistische extremistische krachten.

Als Amerika Kazachstan op deze manier zou gebruiken, zou dat zowel een misdaad als een blunder zijn, die zou doen denken aan de ergste aspecten van het Amerikaanse beleid in Afrika, Azië en Midden-Amerika tijdens de Koude Oorlog. Het zou Amerika in feite in de rol plaatsen waarin Amerikaanse commentatoren Rusland graag zien – die van een cynische onruststoker, absoluut onverschillig voor de gevolgen van zijn daden voor de ongelukkige bevolkingsgroepen in het veld.”

Indirect bewijs van de oorzaken 

Waren de VS eigenlijk niet bij de opstand betrokken, zoals Lieven beweert?

Volgens de Russische president Vladimir Poetin zijn “de gebeurtenissen in Kazachstan niet de eerste en verre van de laatste poging om zich van buitenaf in de interne aangelegenheden van onze staten te mengen.” Hij vertelde andere CSTO-leiders op 10 januari: “De maatregelen genomen door de CSTO maakten duidelijk dat we niemand de situatie bij ons thuis zouden laten destabiliseren en zogenaamde ‘kleurenrevolutie’-scenario’s zouden implementeren.”

Poetin zei ook: “Er werd actief gebruik gemaakt van geweld en informatie ter ondersteuning van de protesten, en er werd ook gebruik gemaakt van goed georganiseerde en goed gecontroleerde groepen militanten … inclusief degenen die duidelijk waren getraind in terroristenkampen in het buitenland.”

De mogelijke aanwezigheid van jihadisten volgde meldt dat een Kazachse politieagent was onthoofd.

Volgens oud-Moskou-correspondent Fred Weir had de Kazachse regering een iets andere mening. het schrijven van in de Christelijke Wetenschapsmonitor: 

“Kazachse leiders hebben aangeboden een andere verklaring, wijzend op hooggeplaatste interne verraders die het voorwendsel van prijsverhogingen gebruikten om protesten uit te lokken, en vervolgens speciaal opgeleide gewapende eenheden loslieten in een poging een staatsgreep te plegen. Ten minste één voormalig topfunctionaris, het onlangs ontslagen hoofd van de veiligheidsdiensten, Karim Masimov, is gearresteerd en beschuldigd van samenzwering tegen de staat.

Andere deskundigen merken op dat geen enkele beweging de verantwoordelijkheid voor de opstand heeft opgeëist, en dat er uit de onrust geen enkele reeks gezamenlijke eisen of waarneembare leiders is voortgekomen. Deze hoogst ongebruikelijke omstandigheid valt moeilijk te rijmen met een georganiseerde opstand, zei Galym Ageleulov, hoofd van de onafhankelijke mensenrechtengroep Liberty, maandag tegen de Monitor uit Almaty.

'Ik denk dat wat er gebeurde was dat een vreedzame, burgerlijke bijeenkomst van mensen die het autoritaire bestuur beu zijn, door de elites werd gebruikt in hun interne strijd', zegt hij. 'Het was een spontane opstand zonder leiders, omdat er geen toegestane legale oppositie is en het burgerlijk activisme niet kan groeien.' …

‘Alle elementen zijn aanwezig: sociaal-economische spanningen, elementen van inmenging van buitenaf en een half voltooide machtsoverdracht’ van de ouder wordende autocraat de heer Nazarbajev naar zijn gekozen opvolger, de heer Tokajev, [Fjodor Loekjanov, een vooraanstaand Russisch buitenlands beleidsanalist ] zegt. “Het is algemeen bekend dat sommige groepen achter Nazarbajev niet blij waren met zijn keuze. Bij veel waarnemers heerst het gevoel dat het niet om een ​​puur spontane uitbarsting ging.'”

Normaal gesproken hebben de VS bij regimeveranderingsoperaties een leider in ballingschap klaar om geïnstalleerd te worden. Mukhtar Ablyazov, leider van de Democratische Keuze van Kazachstan, verkeert in ballingschap in Parijs. Hij zegt dat hij geen westers geld heeft geaccepteerd, om westerse sancties heeft gevraagd, maar die zijn er niet gekomen aangespoord wat hij de revolutie noemde die zich in zijn land ontvouwde. Hij beweerde dat Rusland Kazachstan ‘bezette’, om vervolgens de opstand te zien eindigen en de Russische troepen te zien vertrekken. 

De onthoofdingen, het georganiseerde karakter van de opstand, de inbeslagname van het vliegveld, de NED-financiering en de leider in ballingschap zijn allemaal indirect bewijs van mogelijke Amerikaanse betrokkenheid. Veel commentatoren op sociale media en op deze site waren van mening dat als het als een eend loopt, het wel een door de VS gesteunde staatsgreep moet zijn. 

Maar de journalistiek moet aan een hogere bewijsstandaard worden gehouden. CN bekritiseert terecht de bedrijfsmedia voor het herhalen van niet bij naam genoemde Amerikaanse inlichtingenfunctionarissen zonder scepsis. Scepsis moet ook worden toegepast wanneer de VS ervan worden beschuldigd betrokken te zijn bij een staatsgreep. Indirect bewijs is niet voldoende. Zelfs in een ‘tijdperk van openlijke actie’ is er een rokend pistool nodig, dat meestal gepaard gaat met de declassificatie van documenten dat heeft de geschiedenis van de Amerikaanse regimeverandering bewezen.     

In 2014 was er in Oekraïne ook indirect bewijs van betrokkenheid van de NED. De toenmalige Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken voor Europese en Euraziatische Zaken, Victoria Nuland vertelde de Amerikaans-Oekraïense Stichting op 13 december 2013 dat Washington de afgelopen tien jaar vijf miljard dollar had uitgegeven om de “Europese aspiraties” van Oekraïne te ondersteunen, met andere woorden om het land van Rusland weg te trekken.

Maar er was ook een smoking gun. Het kwam in de vorm van de uitgelekt telefoongesprek tussen Nuland en de toenmalige Amerikaanse ambassadeur in Oekraïne, waarin zij weken voordat de staatsgreep plaatsvond, bespraken wie de nieuwe Oekraïense leider zou worden.

In Kazachstan is er, ondanks het indirecte bewijs, tot nu toe geen sprake van een smoking gun. Daarom moet de vraag of er sprake was van een directe en beslissende Amerikaanse betrokkenheid bij de Kazachse opstand onduidelijk blijven.

Joe Lauria is hoofdredacteur van Consortium Nieuws en voormalig VN-correspondent voor Thij Wall Street Journal, Boston Globe, en tal van andere kranten. Hij was onderzoeksjournalist voor de Sunday Times uit Londen en begon zijn professionele werk als 19-jarige stringer voor The New York Times.  Hij is te bereiken op [e-mail beveiligd] en gevolgd op Twitter @unjoe