De Zweedse sociaal-democraten keren terug naar links

By Maria Oskarson
Internationale politiek en samenleving

It was szou een uitgemaakte zaak zijn. Maar toen werd 25 november een opmerkelijk rommelige dag in de Zweedse politiek. Nadat premier Stefan Löfven in augustus zijn ontslag aankondigde, hadden velen een soepele overgang verwacht.

De machtsoverdracht bleek echter verrassend turbulent, een perfecte illustratie van de gepolariseerde, gefragmenteerde en kwetsbare situatie in het Zweedse parlement – ​​sinds de zeer controversiële en populistische Zweedse Democraten in 2010 vertegenwoordiging kregen.

Wat is er gebeurd? Zoals verwacht werd Magdalena Andersson, op 4 november verkozen tot nieuwe leider van de Sociaal-Democratische Partij, op 25 november door het Parlement goedgekeurd als premier met stemmen van haar eigen partij en hun veronderstelde coalitiepartner, de Groenen, terwijl de Linkse Partij en de Centrumpartij tolereerde slechts de minderheidscoalitie.

Maar uren later volgde de stemming over de begroting. Uit protest tegen een geplande pensioenverhoging brak de Centrumpartij op verrassende wijze de overeenkomst en steunde het begrotingsvoorstel van de oppositie, waardoor deze een meerderheid kreeg die de ontwerpbegroting van de nieuwe minderheidsregering overtreft.

Als gevolg daarvan verlieten de Groenen de coalitie met de sociaal-democraten en weigerden te werken met een begroting die werd gesteund door de nationalistische conservatieve Zweedse democraten. Daarom moest Andersson na slechts zeven uur in functie aftreden. Toen het parlement haar een paar dagen later opnieuw als premier goedkeurde, stond ze nu aan het hoofd van een eenpartij-minderheidsregering.

Wie is Magdalena Andersson?

Andersson is een bekende en hoog aangeschreven persoonlijkheid in de Zweedse politiek. Ze werd algemeen gezien als een zeer competente minister van Financiën, aangezien ze die rol van 2014 tot 2021 vervulde. Tijdens haar ambtsperiode zette ze het beleid van bezuinigingen voort, dat door eerdere sociaaldemocratische regeringen werd geïmplementeerd sinds de financiële crisis Zweden in de jaren negentig trof. begin jaren negentig. Ze verklaarde herhaaldelijk dat ze ‘in de schuren wilde sparen voor de komende slechtere dagen’. Haar politieke en ideologische profiel bleef enigszins wazig.

In mei 2021 leidde Andersson echter een groep binnen de Sociaal-Democratische Partij die een rapport publiceerde met de titel “Verdelingsbeleid voor gelijkheid en eerlijkheid.” Dit rapport wordt bestempeld als een afrekening met de sociale ontwikkelingen in Zweden gedurende de afgelopen veertig jaar, waarbij met de vinger wordt gewezen op de toenemende ongelijkheid die is voortgekomen uit politieke beslissingen van eerdere regeringen, zowel rechts als links.

Het rapport besluit met een aantal hervormingsvoorstellen, variërend van belastinghervormingen tot maatregelen ter versterking van de welzijnssector en de socialezekerheidsstelsels. Het werd algemeen beschouwd als een ideologische verklaring, gebaseerd op traditionele sociaal-democratische ideeën en waarden, en werd vrij goed ontvangen door de steeds luider wordende linkervleugel van de sociaal-democraten.

Ondersteuning CN's  
Winter Fonds Drive!

Toen, op 30 november, Andersson was eindelijk in staat Om haar regeringsverklaring in het parlement af te leggen, stuurde ze een duidelijke, linkse, ‘traditioneel’ sociaal-democratische boodschap. In de toespraak zette Andersson drie prioriteiten voor haar regering uiteen: het bestrijden van bendegerelateerde misdaad, het versnellen van de groene industriële revolutie en het terugnemen van de controle over het socialezekerheidsstelsel.

Is dit het begin van een nieuwe bocht naar links in Zweden? Zal Andersson het traditionele sociaal-democratische beleid nieuw leven inblazen? En zal haar aanpak de sociaal-democraten helpen slagen bij de komende verkiezingen in september 2022?

Linkse draai van de sociaal-democraten

Drie factoren wijzen in de richting van een bredere verschuiving waarvan de sociaal-democraten zouden kunnen profiteren.

Ten eerste zijn de getijden tegen het neoliberalisme gekeerd, niet alleen onder het publiek maar ook in de meeste reguliere media. Privatisering, marketing en ‘nieuw publiek management’ worden niet langer gezien als geloofwaardige oplossingen voor de huidige problemen. Dit laat ruimte over om prioriteit te geven aan het versterken van de verzorgingsstaat en om de publieke controle te vergroten, zoals Andersson in haar verklaring benadrukte.

De verwaarlozing en de bezuinigingen op de verzorgingsstaat en het socialezekerheidsnet zijn tijdens de pandemie aan het licht gekomen. De sociaal-democraten hebben een lange traditie waarop ze kunnen terugvallen om deze ontwikkelingen tegen te gaan.

Bovendien bevindt Zweden zich aan het begin van een ‘groene industriële revolutie’, en dit legt de nadruk op het arbeidsmarktbeleid, maar ook op industriële en regionale kwesties – en nogmaals, dit zijn traditionele sociaal-democratische sterke punten. De huidige situatie is rijp voor meer links beleid van de Sociaal-Democratische Partij, vooral omdat de Zweedse financiën sterk zijn. Als de partij erin slaagt enige vooruitgang te boeken op deze gebieden en deze tot de meest opvallende kwesties voor de verkiezingen van 2022 te maken, zal de kiezersvoorkeur waarschijnlijk aanzienlijk toenemen.

Ten tweede is het politieke conflict over immigratie bezworen, aangezien alle grote partijen even streng zijn op het vlak van het vluchtelingenbeleid. Hetzelfde geldt voor de aanpak van ‘law and order’, waardoor deze kwesties bij de komende verkiezingen nauwelijks doorslaggevend zullen zijn.

Bovendien is de verdieping van de samenwerking tussen de Conservatieven en de Christen-Democraten met de voormalige paria’s in de Zweedse politiek, de Zweedse Democraten, behoorlijk controversieel. Hoewel hun bondgenootschap gebaseerd is op hun convergerende standpunten op het gebied van immigratie en recht en orde, zijn de partijen diep verdeeld over het socialezekerheids- en welzijnsbeleid.

Dit zal het voor hen moeilijk maken om meer liberale kiezers voor zich te winnen, en de Zweedse Democraten zullen moeite hebben om hun sterke steun onder de arbeidersklasse te behouden. Mocht de kloof tussen de partijen groter worden, dan zullen de sociaal-democraten daar waarschijnlijk van profiteren.

In de derde plaats zou het meedoen aan de verkiezingscampagne onder leiding van een minderheidsregering van één partij de sociaal-democraten kunnen helpen. Met Andersson als nieuwe partijleider en premier zouden ze afstand kunnen nemen van het beleid van de coalitieregering van 2014 tot 2021, terwijl ze nog steeds zouden wijzen op de competentie en onderhandelingservaring van de partij.

De resterende acht maanden tot de volgende algemene verkiezingen in Zweden zouden ruimte kunnen laten voor de sociaal-democraten om zichzelf te presenteren als een betrouwbaar alternatief voor de meest conservatieve oppositie die ooit in Zweden is gezien.

De verkiezingen in september 2022 zullen uitwijzen of Andersson en haar nieuw gevormde regering de kans zullen hebben gegrepen. Mochten zij falen, dan kan de Zweedse politiek de komende jaren nog rommeliger worden.

Maria Oskarson is hoogleraar politieke wetenschappen aan de Universiteit van Göteborg. Haar onderzoek richt zich op electorale studies en de vergelijkende analyse van partijsystemen.

Dit artikel is van Internationale politiek en samenleving.

De geuite meningen zijn uitsluitend die van de auteur en kunnen al dan niet die van Consortium Nieuws.

Help Us Hoes the Assange Geval!