PATRICK LAWRENCE: Bidens ontbrekende schakel met Europa

Terwijl het continent het einde van de Koude Oorlog verwelkomde, heeft Amerika – dat zonder vijand volkomen verloren zou zijn – dat nooit gedaan.

By Patrick Laurens
Speciaal voor consortiumnieuws

Pinwoner Joe Biden kreeg eindelijk de kans om “aan het hoofd van de tafel te zitten” toen hij aangesproken (vrijwel natuurlijk) de jaarlijkse Veiligheidsconferentie van München op vrijdag. Eindelijk kon hij voor de traditionele Europese bondgenoten van Amerika zijn eindeloos herhaalde zin herhalen: ‘Amerika is terug.’

Het lijkt er niet op dat de aanwezigen, met name de Duitse en Franse leiders, hun gedeelde maaltijd met ook maar een beetje verrukking hebben genuttigd. Kanselier Angela Merkel en president Emmanuel Macron leken zich min of meer hardop af te vragen of ze Bidens ‘Amerika is terug’ als een belofte of een bedreiging moesten beschouwen.   

De Amerikaanse politieke elites zijn er zo aan gewend hun burgers met overgave op te lichten, dat ze de fatale fout maken te veronderstellen dat ze hun tegenhangers in het buitenland net zo gemakkelijk kunnen misleiden. Uh-uh. Waar het keer op keer op aankomt is waardeloos staatsmanschap dat Amerika en de Amerikanen veel verder van de 21e eeuw afhoudt.^st De volkomen voor de hand liggende realiteit van de eeuw, waarvan de belangrijkste is dat de tafel nu rond is en dat niemand aan het hoofd zit.

“We moeten aantonen dat democratieën nog steeds resultaten kunnen opleveren voor ons volk”, vertelde Biden tijdens de sessie in München vanuit de East Room van het Witte Huis. “Dat is onze verzinkende missie. Democratie ontstaat niet per ongeluk. We moeten het verdedigen. Versterk het. Vernieuw het. We moeten bewijzen dat ons model geen overblijfsel uit onze geschiedenis is.”

Er zijn twee manieren om deze opmerkingen te lezen. Ten eerste was het blijkbaar de bedoeling van Biden om het doek op te heffen “mondiale top van democratieën” zijn regime is van plan later dit jaar bijeen te komen – met Big Joe opnieuw aan het hoofd van de tafel. Als een poging om de superioriteit van het Westen ten opzichte van de rest samen te vatten, is deze onderneming zo gedoemd te mislukken dat het een terechte vraag is of Bidens volk ermee door zal gaan.

Het Westen wordt het Westen moe

Afgezien van de VS wordt zelfs het Westen ‘het Westen’ beu, zo lijkt het. Dit is een uitstekende zaak. Ik durf te wedden: de belangrijkste kanshebbers die het buitenlands en nationaal veiligheidsbeleid van Biden beheren, zullen dit project stilletjes laten varen om hun baas in verlegenheid te brengen.

Ten tweede kun je je alleen maar verbazen over Bidens lef om ook maar in de buurt te komen van het leveren van resultaten voor ‘ons volk’. Beloofde hulpcheques zijn nergens te vinden, er zal geen kwijtschelding van studentenschulden zijn, geen ‘publieke optie’ opgenomen in ons gezondheidszorgsysteem, geen loon van vijftien dollar per uur, miljoenen Amerikanen kunnen hun rekeningen niet betalen, er zijn broodlijnen aan de andere kant van de wereld. In het land falen de geprivatiseerde publieke goederen: denkt Biden dat de rest van de wereld het niet merkt en net zo arrogant kan zijn als degenen die afgelopen november op hem hebben gestemd?

Hier is bondskanselier Merkel , sprekend nadat Biden de Europeanen had opgeroepen ‘zich samen voor te bereiden op een strategische concurrentiestrijd met China op de lange termijn’, de militaire alliantie van de NAVO nieuw leven in te blazen en zich aan te melden voor een gemeenschappelijk antwoord op al die vermeende Russische interventies waarvoor geen greintje bewijs bestaat ooit gepresenteerd:    

“De afgelopen jaren heeft China aan mondiale invloed gewonnen, en als trans-Atlantische partners en democratieën moeten we iets doen om dit tegen te gaan…. Rusland verwikkelt voortdurend leden van de Europese Unie in hybride conflicten. Daarom is het belangrijk dat we met een trans-Atlantische agenda richting Rusland komen, die enerzijds samenwerkingsaanbiedingen doet, maar anderzijds heel duidelijk de verschillen benoemt.”

En hier is Macron, die de NAVO in een beroemde uitspraak ‘hersendood’ noemde interview met The Economisttwee jaar geleden en die blijk geeft van een uitgesproken gaullistische inslag als het gaat om de kwestie van de ‘strategische autonomie’ van Europa, zoals hij het stelt:

“Ik geloof echt in de NAVO…. Ik geloof echt dat de NAVO een nieuw politiek momentum en verduidelijking van haar strategische concept nodig heeft. De NAVO heeft een meer politieke benadering nodig…. Ik geloof echt dat de best mogelijke betrokkenheid van Europa bij de NAVO bestaat uit een veel grotere verantwoordelijkheid voor de eigen veiligheid.”

Dit is de manier waarop Europeanen Amerikaanse blowhards zoals Biden hebben gehumeurd. Ja, we moeten “iets doen” aan China en we moeten “de verschillen benoemen” met Rusland – beide gedachten schieten ver achter bij de nieuwe Koude Oorlog waar Biden op aandrong. Ja, de NAVO is oké, maar zij zou politiek gezien tegenover militair moeten denken, en als instelling uit de Koude Oorlog is zij inderdaad achterhaald.

Europese pareerwet

We kunnen dit ook pareren noemen, een activiteit waar Europeanen heel goed in zijn geworden sinds duidelijk werd, althans al in de regering-Obama, dat Amerikanen de dynamiek van onze nieuwe eeuw eenvoudigweg niet begrijpen.

Hier is Merkel weer, op een moment dat ze de handschoenen deels uittrok:

“Onze belangen zullen niet altijd samenvallen.”

Macron herhaalde op een eveneens openhartige manier zijn overtuigende argument dat de Europese veiligheid geen animus en meer NAVO-opmars naar het oosten vereist, maar ‘een dialoog met Rusland’.

De Veiligheidsconferentie van München was Bidens eerste beurt als staatsman op het wereldtoneel. Het is belangrijk dat we de betekenis ervan niet missen.

Wat op het eerste gezicht aan de trans-Atlantische betrekkingen ligt, is lippendienst als reactie op Amerika's onophoudelijke pogingen om de wereld zo grondig verdeeld en gespannen mogelijk te houden. Europa ondertussen – dat multipolariteit als een 21-punt begrijpt en begunstigt^st eeuw imperatief – gaat zijn eigen weg, gemeten aan de hand van ‘feiten ter plaatse’.

De Europese Unie en China, laten we niet vergeten: Gesigneerd het meest uitgebreide investeringsakkoord in de moderne geschiedenis van China rond de jaarwisseling – dit na elf uur durende bezwaren van Jake Sullivan, sindsdien bevestigd als Bidens nationale veiligheidsadviseur. Duitsland zal meegaan in de belachelijke poppenkast waarbij Alexei Navalny betrokken is nu weerlegde “vergiftiging”, maar het zal de Nord Stream 2-gaspijpleiding van Gazprom voltooien, ondanks de verwoede pogingen van Washington om deze te blokkeren.

Laten we nu kijken hoe Duitsland later dit jaar de opvolger van Merkel kiest. Armin Laschet, het zojuist genoemde hoofd van de Christen-Democratische Unie en koploper voor het kanselierschap, is niet geïnteresseerd in de Koude Oorlog-achtige machinaties van Washington ten gunste van samenwerkingsbetrekkingen met zowel Moskou als Peking.

In deze onmiddellijke overwegingen kunnen we een langdurig, een diepere stroming in de geschiedenis, die duidelijk zichtbaar is in de trans-Atlantische banden sinds het einde van de Koude Oorlog. Geen enkele Amerikaanse regering heeft deze kracht ook maar in het minst begrepen, en die van Biden zou wel eens de domste kunnen blijken, gezien de snelheid waarmee deze dynamiek het Europese denken nu aanstuurt. Zeker. het bleek duidelijk uit wat Merkel, Macron en andere Europeanen in München te zeggen hadden. 

Europa verwelkomde het einde van de Koude Oorlog, zoals Amerika, dat zonder vijand volkomen verloren zou zijn, dat nooit heeft gedaan. Gedurende de drie decennia daarna heeft het continent te maken gehad met twee vragen die het de komende jaren en decennia onvermijdelijk zal moeten oplossen. Aardrijkskunde is in beide gevallen het lot, eerlijk gezegd.

Eén vraag betreft de positie van de industriële democratieën aan de westkant van de Euraziatische landmassa. Na vele jaren van aarzelen en geklungel, waar de Europeanen ook goed in zijn, pakken ze deze realiteit nu directer aan en – niet te missen – in hun eigen belang. Dit is wat we hoorden op de conferentie van München.

Kijk naar een kaart: wat wij het continent noemen, deelt een grens met Rusland, wiens identiteit tegelijk Europees en niet-westers is. Voorbij Rusland ligt China, wiens Belt and Road Initiative, ondanks problemen van slechte planning en te grote reikwijdte, over niets anders gaat dan over de natuurlijke eenheid van de landmassa die zich uitstrekt van Shanghai tot Lissabon.

Het zou dwaas zijn te suggereren dat er een beslissende breuk in de trans-Atlantische betrekkingen in het verschiet ligt. De Europese leiders zijn op dit punt heel duidelijk. Is het waarschijnlijk dat het continent opduikt als een afzonderlijke machtspool die een brug slaat tussen het Westen en het niet-Westen? Dit is een aparte vraag, en mijn antwoord is een voorzichtig ja – op voorwaarde dat de Europese leiders een grondig inzicht in de geschiedenis en hun plaats daarin cultiveren en behouden.  

De tweede vraag betreft de periferie van Europa. Op de een of andere manier zal het continent een duurzame regeling moeten ontwikkelen met de islamitische landen van Noord-Afrika en het Midden-Oosten. De VS kunnen deze landen ongestraft bombarderen en ontwrichten omdat ze ver weg zijn. Europa kent een dergelijke luxe niet, als ‘luxe’ onze term is.

Ik zie weinig tekenen dat de Europeanen zich überhaupt bewust zijn van deze tweede noodzaak, maar er zijn er wel een paar. Toen de “E3” – Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië – brak met de VS nadat de regering-Trump zich terugtrok uit het nucleaire akkoord met Iran, was dit een aankondiging dat, net zoals Merkel vorige week in München zei, de Europese en Amerikaanse belangen niet langer aangenomen worden dat ze congruent zijn.

Ik kan me geen vorige keer herinneren dat een intellectueel inzicht in de onderliggende mondiale realiteit, samen met een geletterd besef van het draaiende wiel van de geschiedenis, er meer toe deed dan nu. Het is nog vroeg, maar de regering-Biden lijkt op beide punten jammerlijk tekort te schieten.

Memo aan Biden: Meneer Prez, vergeet de lange reftertafel met aan de ene kant een directeursstoel speciaal voor u. De eetkamer is opnieuw ingericht.  

Patrick Lawrence, jarenlang correspondent in het buitenland, voornamelijk voor de Internationale Herald Tribune, is columnist, essayist, auteur en docent. Zijn meest recente boek is Tijd niet langer: Amerikanen na de Amerikaanse eeuw. Volg hem op Twitter @defloutist. Zijn website is Patrick Lawrence. Steun zijn werk via zijn Patreon-site. 

De geuite meningen zijn uitsluitend die van de auteur en kunnen al dan niet die van Consortium Nieuws.