Waarom de nieuwe zijderoutes een 'bedreiging' vormen voor het Amerikaanse blok

Het Midden-Oosten is de sleutel tot grootschalige, economische, onderling verbonden integratie en vrede. schrijft Pepe Escobar.

By Pepe Escobar
De Azië Times  

UOnder het aanzwellende gebrul van de 24/7 nieuwscyclus en de uitbarstingen van Twitter is het voor het grootste deel van het Westen, vooral de VS, gemakkelijk om de basisprincipes van de interactie van Eurazië met zijn westelijk schiereiland, Europa, te vergeten.

Azië en Europa handelen al sinds minstens 3,500 voor Christus in goederen en ideeën. Historisch gezien heeft de flux mogelijk af en toe te kampen gehad met enkele hobbels, bijvoorbeeld met de invasie van nomadenruiters uit de vijfde eeuw in de Euraziatische vlakten. Maar het bleef in wezen stabiel tot het einde van de 5e eeuw^th eeuw. We kunnen het in wezen omschrijven als een millennium-oude as – van Griekenland tot Perzië, van het Romeinse rijk tot China.

Een landroute met talloze vertakkingen, door Centraal-Azië, Afghanistan, Iran en Turkije, die India en China met het oostelijke Middellandse Zeegebied en de Zwarte Zee verbond, kwam uiteindelijk samen in wat wij de Oude Zijderoute zijn gaan noemen.

Door de 7^th eeuw waren landroutes en handelsroutes over zee met elkaar in directe concurrentie. En het Iraanse plateau speelde altijd een sleutelrol in dit proces.

Het Iraanse plateau omvat historisch gezien Afghanistan en delen van Centraal-Azië, die het verbinden met Xinjiang in het oosten, en in het westen helemaal tot aan Anatolië. Het Perzische rijk draaide helemaal om landhandel – het belangrijkste knooppunt tussen India en China en het oostelijke Middellandse Zeegebied.

De Perzen schakelden de Feniciërs aan de Syrische kustlijn in als hun partners om de zeehandel in de Middellandse Zee te beheren. Ondernemende mensen in Tyrus vestigden Carthago als knooppunt tussen de oostelijke en westelijke Middellandse Zee. Vanwege het partnerschap met de Feniciërs zouden de Perzen onvermijdelijk tegengewerkt worden door de Grieken – een handelsmacht op zee.

Wanneer de Chinezen, die de Nieuwe Zijderoute promoten, de nadruk leggen op ‘uitwisseling tussen mensen’ als een van de belangrijkste kenmerken ervan, bedoelen ze de duizendjarige dialoog tussen Europa en Azië. De geschiedenis heeft misschien zelfs twee grootschalige, directe ontmoetingen afgebroken.

De eerste was nadat Alexander de Grote Darius III van Perzië versloeg. Maar toen moesten de Seleucidische opvolgers van Alexander vechten tegen de opkomende macht in Centraal-Azië: de Parthen – die uiteindelijk Perzië en Mesopotamië overnamen en de Eufraat tot de grens tussen hen en de Seleuciden maakten.

De tweede ontmoeting was toen de keizer van Rome Trajan, bereikte in 116 na Christus, na het verslaan van de Parthen, de Perzische Golf. Maar Hadrianus zich teruggetrokken – dus registreerde de geschiedenis niet wat een directe ontmoeting zou zijn geweest tussen Rome, via Perzië, met India en China, of de ontmoeting tussen de Middellandse Zee en de Stille Oceaan.

Mongoolse mondialisering

Het laatste westelijke deel van de oude zijderoute was in feite een maritieme zijderoute. Van de Zwarte Zee tot de Nijldelta hadden we een parelsnoer in de vorm van Italiaanse stad/emporia, een mix van eindreizen voor karavanen en marinebases, die vervolgens Aziatische producten naar Italiaanse havens brachten.

Commerciële centra tussen Constantinopel en de Krim vormden een nieuwe Zijderoute-tak door Rusland helemaal tot aan Novgorod, dat cultureel zeer dicht bij de Byzantijnse wereld lag. Vanuit Novgorod distribueerden kooplieden uit Hamburg en andere steden van de Hanze Aziatische producten naar markten in de Baltische staten, Noord-Europa en helemaal tot aan Engeland – parallel aan de zuidelijke routes die door de maritieme Italiaanse republieken werden gevolgd.

Tussen de Middellandse Zee en China verliepen de oude zijderoutes uiteraard grotendeels over land. Maar er waren ook enkele maritieme routes. De belangrijkste betrokken beschavingspolen waren boeren en ambachtslieden, en niet maritiem. Tot de 15^th eeuw dacht niemand echt na over de turbulente, eindeloze oceanische navigatie.

De belangrijkste spelers waren China en India in Azië, en Italië en Duitsland in Europa. Duitsland was de belangrijkste consument van door de Italianen geïmporteerde goederen. Dat verklaart in een notendop het structurele huwelijk van de Heilige Roomse Rijk.

In het geografische hart van de oude zijderoute hadden we woestijnen en uitgestrekte steppen, betreden door schaarse stammen van herders en nomadenjagers. Overal in de uitgestrekte landen ten noorden van de Himalaya bediende het Zijderoutenetwerk vooral de vier belangrijkste spelers. Je kunt je voorstellen hoe de opkomst van een enorme politieke macht die al die nomaden verenigt, in feite de belangrijkste begunstigde van de zijderoutehandel zou zijn.

Nou, dat is echt gebeurd. De zaken begonnen te veranderen toen de nomadenherders van Centraal-Zuid-Azië hun stammen door politiek-militaire leiders als Genghis Khan als boogschutters te paard lieten inrichten.

Welkom bij de Mongoolse mondialisering. Dat was feitelijk de vierde globalisering in de geschiedenis, na de Syrische, de Perzische en de Arabische. Onder het Mongoolse Ilkanaat verbond het Iraanse plateau – dat opnieuw een belangrijke rol speelde – China met het Armeense koninkrijk Cilicië in de Middellandse Zee.

De Mongolen gingen niet voor een Zijderoute-monopolie. Integendeel: tijdens Kublai Khan – en de reizen van Marco Polo – was de Zijderoute vrij en open. De Mongolen wilden alleen dat caravans tol betaalden.

Bij de Turken was het een heel ander verhaal. Ze consolideerden Turkestan, van Centraal-Azië tot Noordwest-China. De enige reden waarom Tamerlan India niet annexeerde, is dat hij daarvoor stierf. Maar zelfs de Turken wilden de Zijderoute niet afsluiten. Ze wilden het onder controle houden.

Venetië verloor zijn laatste directe toegang tot de Zijderoute in 1461, met de val van Trebizonde, dat nog steeds vastklampte aan het Byzantijnse rijk. Nu de Zijderoute gesloten was voor de Europeanen, waren de Turken – met een imperium dat zich uitstrekte van Centraal-Zuid-Azië tot aan de Middellandse Zee – ervan overtuigd dat zij nu de handel tussen Europa en Azië beheersten.

Niet zo snel. Want dat was het moment waarop de Europese koninkrijken met uitzicht op de Atlantische Oceaan met het ultieme Plan B op de proppen kwamen: een nieuwe maritieme weg naar India.

En de rest – de Noord-Atlantische hegemonie – is geschiedenis.

Verlichte arrogantie

De Verlichting kon Azië onmogelijk binnen zijn eigen starre geometrieën plaatsen. Europa hield op Azië te begrijpen, verklaarde dat het een soort proteiform historisch afval was en richtte zijn onverdeelde aandacht op ‘maagdelijke’ of ‘beloofde’ landen elders op de planeet.

We weten allemaal hoe Engeland, vanaf de 18e^th eeuw later, nam de controle over de gehele trans-oceanische routes over en veranderde de Noord-Atlantische suprematie in een eenzaam supermachtspel – totdat de mantel werd toegeëigend door de VS

Toch is er voortdurend tegendruk geweest van de Euraziatische Heartland-machten. Dat is het onderwerp van de internationale betrekkingen van de afgelopen twee eeuwen – met een hoogtepunt in de jonge 21^st eeuw tot wat vereenvoudigd zou kunnen worden als The Revenge of the Heartland against Sea Power. Maar toch vertelt dat niet het hele verhaal.

De rationalistische hegemonie in Europa leidde geleidelijk tot een onvermogen om diversiteit te begrijpen – of de Ander, zoals in Azië. De echte dialoog tussen Europa en Azië – de de facto ware motor van de geschiedenis – was het grootste deel van de afgelopen twee eeuwen aan het afnemen.

Europa heeft zijn DNA niet alleen te danken aan het veelbejubelde Athene en Rome, maar ook aan Byzantium. Maar te lang werd niet alleen het Oosten, maar ook het Europese Oosten, erfgenaam van Byzantium, onbegrijpelijk, quasi incommunicado met West-Europa, of ondergedompeld in zielige clichés.

Het Belt and Road Initiative (BRI) is, net als de door China geleide Nieuwe Zijderoute, op oneindig veel manieren een historische gamechanger. Langzaam en zeker evolueren we naar de configuratie van een economisch onderling verbonden groep van Euraziatische topmachten, van Shanghai tot het Ruhrgebied, die op gecoördineerde wijze profiteren van de enorme technologische knowhow van Duitsland en China en de enorme energiebronnen van Rusland.

De woedende jaren 2020 kunnen het historische moment betekenen waarop dit blok het huidige, hegemonistische Atlanticistische blok overtreft.

Vergelijk het nu eens met de belangrijkste strategische doelstelling van de VS, te allen tijde, decennialang: via talloze vormen van verdeel en heers tot stand brengen dat de betrekkingen tussen Duitsland, Rusland en China de slechtst mogelijke moeten zijn.

Geen wonder dat strategische angst duidelijk zichtbaar was op de NAVO-top vorige maand in Londen, waar werd opgeroepen tot het opvoeren van de druk op Rusland en China. Noem het de ultieme, terugkerende nachtmerrie van wijlen Zbigniew “Grand Chessboard” Brzezinski.

Duitsland zal binnenkort een meer dan levensgrote beslissing moeten nemen. Het lijkt erop dat dit een vernieuwing was – in veel dramatischer bewoordingen – van het debat tussen de Atlanticisten en de Ostpolitik. Het Duitse bedrijfsleven weet dat de enige manier waarop een soeverein Duitsland zijn rol als mondiale exportmacht kan consolideren, is door een nauwe zakenpartner van Eurazië te worden.

Tegelijkertijd zijn Moskou en Peking tot de conclusie gekomen dat de trans-oceanische strategische ring van de VS alleen kan worden doorbroken door de acties van een gezamenlijk blok: BRI, Eurasia Economic Union (EAEU), Shanghai Cooperation Organization (SCO), BRICS+ en de De New Development Bank (NDB) van de BRICS, de Asia Infrastructure Investment Bank (AIIB).

Fopspeen uit het Midden-Oosten

De Oude Zijderoute was niet één enkele kamelenkaravaanroute, maar een onderling communicerend doolhof. Sinds het midden van de jaren negentig heb ik het voorrecht gehad om bijna elk belangrijk traject af te leggen – en dan, op een dag, zie je de hele puzzel. Als de Nieuwe Zijderoutes hun potentieel waarmaken, beloven ze hetzelfde te doen.

De maritieme handel kan uiteindelijk worden opgelegd – of gecontroleerd – door een mondiale marine-supermacht. Maar de handel over land kan alleen in vrede bloeien. Dus het potentieel van de Nieuwe Zijderoute als de Grote Fopspeen in Zuidwest-Azië – wat de op het Westen gerichte visie het Midden-Oosten noemt.

Het Midden-Oosten (denk aan Palmyra) was altijd een belangrijk knooppunt van de oude zijderoutes, de grote landas van de Euro-Aziatische handel die helemaal tot aan de Middellandse Zee liep.

Eeuwenlang heeft een kwartet van regionale machten – Egypte, Syrië, Mesopotamië (nu Irak) en Perzië (nu Iran) – gevochten voor de hegemonie over het hele gebied, van de Nijldelta tot de Perzische Golf. Meer recentelijk was er sprake van externe hegemonie: Ottomaanse Turken, Britten en Amerikanen.

Zo kwetsbaar, zo fragiel, zo immens rijk aan cultuur, geen enkele andere regio ter wereld is sinds het begin van de geschiedenis voortdurend een absoluut sleutelgebied geweest. Natuurlijk was het Midden-Oosten ook al een crisisgebied voordat er olie werd gevonden (de Babyloniërs wisten er overigens al van).

Het Midden-Oosten is een belangrijke stopplaats in de 21^st eeuw, trans-oceanische supply chain-routes – en dus het geopolitieke belang ervan voor de huidige supermacht, naast andere geo-economische, energiegerelateerde redenen. Maar de beste en slimste mensen weten dat het Midden-Oosten geen centrum van oorlog hoeft te blijven, of aanduidingen van oorlog, die overigens drie van die historische, regionale machten van het kwartet (Syrië, Irak en Iran) treffen.

Wat de Nieuwe Zijderoutes voorstellen is een brede, economische, onderling verbonden integratie van Oost-Azië, via Centraal-Azië, naar Iran, Irak en Syrië, helemaal tot aan het oostelijke Middellandse Zeegebied. Net als de eeuwenoude Zijderoutes. Geen wonder dat gevestigde belangen van de Oorlogspartij zich zo ongemakkelijk voelen bij deze werkelijke ‘vredesdreiging’.

Pepe Escobar, een ervaren Braziliaanse journalist, is de algemene correspondent voor Hong Kong Asia Times. Zijn nieuwste boek is "2030. ' Volg hem Facebook.

Dit artikel is van De Azië Times.  

De geuite meningen zijn uitsluitend die van de auteur en kunnen al dan niet die van Consortium Nieuws.

Alstublieft Doneren naar Consortiumnieuws. 

Lees eerst die van Robert Parry voordat u commentaar geeft Reactiebeleid. Beschuldigingen die niet door feiten worden ondersteund, grove of misleidende feitelijke fouten en ad hominem-aanvallen, en beledigend of grof taalgebruik jegens andere commentatoren of onze schrijvers zullen niet worden gepubliceerd. Als uw reactie niet onmiddellijk verschijnt, wees dan geduldig, aangezien deze handmatig wordt beoordeeld. Om veiligheidsredenen raden wij u aan geen links in uw opmerkingen in te voegen. Deze mogen niet langer zijn dan 300 woorden.