Exclusief: Oliver Stone's 'Snowden' neemt je mee naar de enorme elektronische uitgestrektheid van de Amerikaanse inlichtingenverzameling via het persoonlijke verhaal van Edward Snowdens beslissing om deze geheimen aan de wereld bekend te maken, schrijft Lisa Pease.
Door Lisa Pease
Als u denkt dat u het verhaal van Edward Joseph Snowden al kent, de man die bewijsmateriaal lekte van de mondiale massasurveillanceprogramma’s die de Amerikaanse en Britse regeringen niet alleen hebben uitgevoerd op vijanden in het buitenland, maar ook op hun burgers thuis, denk dan nog eens goed na. Zeer weinig mensen kennen de complexiteit van de man en zijn achtergrondverhaal.
Zelfs als je 'Citizenfour', de Oscarwinnende documentaire van Laura Poitras over de historische act van Snowden, hebt gezien, vertelt de film 'Snowden' van Oliver Stone een heel ander verhaal, waarbij hij je op dramatische wijze meeneemt op een emotionele reis naar de ervaringen en motivaties van Snowden.
Zoals Stone persoonlijk benadrukte tijdens een vertoning die ik bijwoonde, is de film geen documentaire en beslist gefictionaliseerd voor een dramatisch effect. Dat gezegd hebbende, zijn veel details en incidenten waar – en Stone bleef Snowden trouw in termen van zijn intelligentie, temperament en redenering die mede vorm gaven aan de acties die hij ondernam.
Deze meeslepende film – Stone's laatste uitstapje naar de gevaren en excessen van de Nationale Veiligheidsstaat – heeft alle ingrediënten die we gewend zijn van de frequente Academy Award-winnaar en genomineerde. De aanraking van Stone is overal in de film zichtbaar.
Het verhaal dat Stone en co-schrijver Kieran Fitzgerald weeft is meeslepend. De personages groeien en evolueren in de loop van de film. De partituur is suggestief. De opnamen zijn kunstzinnig gemaakt om een rijke filmervaring te creëren. De beelden – en in één bepaalde volgorde de visualisaties – zijn verbluffend.
Stone neemt ons mee op Snowdens persoonlijke ontdekkingsreis in een film die verankerd is in het liefdesverhaal tussen aanvankelijk politieke tegenpolen die groeien, veranderen en leren offers te brengen om elkaar te beschermen.
De film begint tegen het einde van zijn verhaal, met Snowden die zich verschuilt in het Mira Hotel in Hong Kong, in afwachting van zijn eerste ontmoeting met activiste Laura Poitras en de advocaat-journalist Glenn Greenwald. De film springt heen en weer in de tijd, van dat 'heden' naar het verleden van Snowden, die gedurende de hele film parallel verlopen.
Snowden had oorspronkelijk geprobeerd zich bij de Special Forces aan te sluiten, nadat hij van streek was geraakt door de tragedie van 9 september die New York City en bij volmacht de rest van Amerika trof. Door een blessure wendt Snowden zich tot zijn interesse in computers, en zijn technische bekwaamheid helpt hem snel door de gelederen van de CIA te stijgen en brengt hem onder de aandacht van de National Security Agency op het hoogste niveau.
Voormalig National Security Agency-contractant Edward Snowden. (Fotocredit: The Guardian)
Zoals zoveel Amerikanen geloofde Snowden dat wat de geheime elementen van onze regering deden goedaardig en noodzakelijk was vanwege de opkomst van het terrorisme. Snowden wilde deelnemen aan geheime operaties en kreeg de kans. Maar toen hij zich realiseerde dat bij geheime operaties mensen die geen misdaden hadden begaan in gevaar werden gebracht, alleen maar zodat ze gedwongen konden worden de CIA te helpen, veranderde hij van gedachten en verliet hij de dienst een tijdje.
En hoe meer Snowden leerde van zijn werk bij de Amerikaanse inlichtingendiensten, waaronder de communicatiespionerende NSA, hoe meer hij begreep dat grote macht een grote verleiding met zich meebrengt om die zowel ten kwade als ten goede te gebruiken. Uiteindelijk zorgde het gewicht van het dragen van de geheimen die hij met zich meedroeg ervoor dat hij een aantal eden brak om de hogere roeping te eren om het Amerikaanse volk te beschermen tegen ongerechtvaardigde en niet te rechtvaardigen surveillance.
De menselijke waarde van privacy
In de film raakt Snowden op een gegeven moment van streek als zijn vriendin zegt: 'Wat als de overheid meeluistert: ze had niets te verbergen'. Maar iedereen heeft iets te verbergen. Dat is de reden waarom u een wachtwoord op uw computer heeft, waarom uw medische dossiers niet openbaar worden gemaakt, waarom uw belastingen tussen u en de IRS blijven (tenzij u zich natuurlijk kandidaat stelt voor het presidentschap, in welk geval er een verwachting is van meer transparantie).
Schrijver-regisseur Oliver Stone.
De film liet zien welke tol het dragen van moeilijke geheimen niet alleen eiste van het leven van Snowden, maar ook van dat van zijn vrienden. De vriendin van Snowden klaagde op een gegeven moment dat hij haar al maanden niet had aangeraakt, als resultaat van Snowdens scherpe bewustzijn van hoe elke ademhaling kon worden gehoord, elke actie kon worden gezien of opgenomen, tenzij buitengewone voorzorgsmaatregelen werden genomen.
De echte Edward Snowden, nadat hij had opgemerkt hoe moeilijk het was om zichzelf in deze scène aan de wereld te zien afgeschilderd als het ‘slechtste vriendje ooit’, welsprekend geworden over dat onderwerp tijdens een live Q&A na een speciale vertoning van de film:
”Privacy gaat niet over iets dat je moet verbergen. Privacy gaat over iets dat beschermd moet worden. Dat is wie jij bent. Dat is waar je in gelooft, dat is wie je wilt worden. Privacy is het recht op jezelf. Privacy geeft u de mogelijkheid om met de wereld te delen wie u bent, op uw eigen voorwaarden, zodat zij kunnen begrijpen wat u probeert te zijn. En om voor jezelf de delen van jezelf te beschermen waar je niet zeker van bent, waar je nog mee experimenteert.
“Als we geen privacy hebben, verliezen we het vermogen om fouten te maken. We verliezen het vermogen om onszelf te zijn. [Zeggen dat je niets geeft om privacy] omdat je niets te verbergen hebt, is hetzelfde als beweren dat je niets geeft om de vrijheid van meningsuiting omdat je niets te zeggen hebt.”
Stone's film weeft op kunstzinnige wijze een aantal voorbeelden uit de echte wereld in van dingen die mensen misschien willen verbergen. Niemand gaat na het bekijken hiervan naar bed zonder bijvoorbeeld een stukje tape over de camera van zijn laptop te plakken, en ik verwacht een stijging in de verkoop van magnetrons onder beveiligingsprofessionals.
De acteurs leveren uitstekend werk door de echte personages uit te beelden die we hebben leren kennen via nieuwsuitzendingen en documentaires. Edward Snowden wordt zo goed gespeeld door Joseph Gordon-Levitt dat tijdens een vertoning in New York de echte ouders van Edward Snowden naar voren kwamen en hem bedankten voor het geven van de 'essentie' van hun zoon.
Ik weet niet of actrice Shailene Woodley Lindsay Mills accuraat heeft vertolkt, maar de surrogaat- en anti-Dakota Access Pipeline-activiste van Bernie Sanders was charmant, slim, kwetsbaar en de perfecte aanvulling op de serieuzere, introverte Snowden, gespeeld door Gordon-Levitt.
Een van de dingen die ik niet had geleerd uit de eerste berichtgeving over de echte Snowden in de vroege mediaverhalen was hoe geniaal hij is. Dat punt wordt goed gemaakt in de film en kwam evenzeer tot uiting in zijn welbespraakte antwoorden op de vragen die werden gesteld tijdens de live vraag- en antwoordsessie na de vertoning. De echte Snowden heeft een krachtig statement gemaakt over privacy in zijn poging om de kern van het probleem met overheidsspionage te belichten:
Ik zou alleen willen dat Snowden erop had gewezen dat een van de meest verschrikkelijke aspecten van spionage door de overheid is dat er chantagemateriaal wordt verstrekt aan degenen die zouden proberen de excessen van de Nationale Veiligheidsstaat in toom te houden. Hoe kunnen gekozen functionarissen er ooit voor zorgen dat de CIA of de NSA stoppen met het doen van illegale dingen als de agentschappen de donkerste geheimen van diezelfde functionarissen bezitten?
J. Edgar Hoover, voormalig FBI-directeur, kwam in de vorige eeuw aan de macht, grotendeels omdat hij wist of deed alsof hij wist hoe veel politici op de hoogte waren. Nu is er het vooruitzicht dat insiders van de Amerikaanse inlichtingendiensten over uitgebreide gegevens beschikken van ieders elektronische gesprekken en foto's, wat betekent dat elke misstap of persoonlijke tekortkoming onderdeel wordt van het permanente archief van elke persoon, zodat een inlichtingendienst deze kan misbruiken.
De implicaties van die verontrustende realiteit zijn één van de redenen waarom deze bijzondere film je zal bijblijven en je zal blijven achtervolgen met de implicaties ervan, lang nadat je de duisternis van het theater hebt verlaten en bent teruggekeerd naar de privacy – of niet – van je huis. En als je wilt weten wie de troeven van de CIA in de media zijn, let dan maar eens op wie deze film een slechte recensie geeft. De CIA en de NSA werkelijk wil niet dat je het ziet.
Maar laat me je nog een laatste reden geven om ‘Snowden’ te zien. Het behoort tot een steeds zeldzamer wordend genre, een goed gemaakte film over een onderwerp dat er toe doet. In de loop der jaren en decennia is Hollywood zich steeds meer gaan richten op escapistische films met minimale aandacht voor de grote vraagstukken van de dag. Als we meer films willen zien die intelligent en relevant zijn, moeten we films als deze ondersteunen.
Lisa Pease is een schrijver die onderwerpen heeft onderzocht variërend van de moord op Kennedy tot stemonregelmatigheden bij recente Amerikaanse verkiezingen.
De recensie van Lisa Pease onderstreept het cruciale belang van deze film in een tijd waarin de NATIONALE VEILIGHEIDSSTAAT heimelijk de boventoon voert, afgezien van de grote hobbel op de weg die is gecreëerd door twee dappere patriotten – Ed Snowden en Oliver Stone. Essentieel kijken!
Het zou de moeite waard zijn geweest om in deze uitstekende recensie te vermelden dat alle Hollywood-studio's Stone afwezen en dat deze film in München werd gemaakt.
Ik ben geen film- of mediafiel. Normaal gesproken ga ik niet naar bioscopen. Populaire cultuur doet bij mij geen belletje rinkelen. Ik ben niet meer in een bioscoop geweest sinds ik ervoor koos Moore's ferheinheight 911 te zien. Voor dit aanbod heb ik een uitzondering gemaakt. De keuze ging meer over het tonen van steun dan over interesse in het zien van een film na een lange pauze. De ervaring was het meer dan waard! De beoordeling van mevrouw Pease gaat over het geld.
Ik heb de camera van mijn laptop niet opgenomen, wat betekent dat de NSA – als ze de schijfruimte konden vrijmaken – misschien een lange reeks van mijn orgasmes op tape heeft staan. Pauzeer om na te denken. (En mijn excuses aan mijn lezers voor eventuele onaangename mentale beelden die deze woorden mogelijk hebben veroorzaakt. Helaas heeft nog niemand een speciaal soort bleekmiddel uitgevonden om over het geestesoog te gieten).
Kop op de emptywheel-site: “HPSCI: We moeten net als Snowden spioneren om een nieuwe Snowden te voorkomen”
Ja, Amerikanen moeten worden bespioneerd en de privacy moet aan de kant worden gezet om onze geheimen te beschermen tegen een andere kwaadaardige Snowden. Het maakt niet uit dat als Snowden toegang had tot de geheimen, al onze potentiële en echte vijanden dat verdomd goed ook zouden kunnen.
https://www.emptywheel.net/2016/09/16/hpsci-we-must-spy-like-snowden-to-prevent-another-snowden/
Ik hield van de film!
Ik kom net terug van de film. Hoewel ik de voorkeur geef aan “Citizen Four”, was deze erg goed en verontrustend, ook al is het moeilijker om het fictiegedeelte van de realiteit te scheiden. De acteurs hebben het allemaal geweldig gedaan. Na het bekijken van de film wordt duidelijk dat de regering nu de vijand van het volk is. Het heeft schurkenstaten die uit de hand zijn gelopen voor iedereen, inclusief de politici die er maar aan voorbijgaan. Het staat sowieso hun hele leven in bestanden. De Verenigde Staten waren vroeger een bewonderde natie, maar worden nu veracht door een grote meerderheid van de mensen over de hele wereld. Iedereen kan zien wat ze doen in Oekraïne, Syrië en de nauwelijks geheime oorlog tegen Rusland. Het publiek wordt door de media zo dom gemaakt dat ze geen idee hebben wat hun regering van plan is.
Over Oekraïne gesproken: Stone voltooide eerder dit jaar een film over de Amerikaanse staatsgreep in dat land, “Ukraine on Fire”. Het werd vertoond in Italië, maar verdween sindsdien overal. De documentaire was veel te belastend om in de VS te worden vertoond. Ik hoop dat er ergens lekkage ontstaat.
Na het bekijken van de film wordt duidelijk dat de regering nu de vijand van het volk is.
Maak dat “de overheid is nog de vijand van het volk”. Wees getuige van hoe de eerste editie van de Amerikaanse grondwet werd vervalst ten gunste van de eigenaren van grondbezit en werd gevolgd door protesten van het volk die leidden tot de eerste tien amendementen die bekend staan als de Bill of Rights. Ik herlees mijn exemplaar van Walter Karp De politiek van oorlog waarin wordt getoond dat president McKinley en zijn handlangers in de senaat het volk manipuleren om Amerika's nieuwe rol van koloniale macht te aanvaarden en de macht van de oligarchen van de Republikeinse en Democratische partij te versterken. McKinley krijgt veel lof voor de teloorgang van het republikeinisme – https://en.wikipedia.org/wiki/Republicanism – in de VS – niet te verwarren met de Republikeinse Partij.
Bill, uitstekende opmerking. Je hebt gelijk als je zegt dat de grondwet een voorkeur had voor landadel en bezitters, INCLUSIEF slaven. Maar de staten zouden de grondwet niet aannemen tenzij dit een van de Bill of Rights was:
Het Vierde Amendement van de Amerikaanse grondwet bepaalt: “Het recht van het volk om veilig te zijn in zijn personen, huizen, papieren en bezittingen, tegen onredelijke huiszoekingen en inbeslagnemingen, zal niet worden geschonden, en er zullen geen bevelschriften worden uitgevaardigd, maar op waarschijnlijke grond, ondersteund door eed of belofte, en in het bijzonder …
VIERDE WIJZIGING | Wex juridisch woordenboek / encyclopedie | LII / Juridisch …
https://www.law.cornell.edu/…/vierde_amendme…Juridisch Informatie-instituut:
Instituut voor Juridische Informatie—
Het Legal Information Institute is een non-profit, openbare dienst van Cornell Law School die gratis toegang biedt tot actuele Amerikaanse en internationale juridische onderzoeksbronnen online op law.cornell.edu. Wikipedia
PS Ik denk niet dat ALLE regeringsvormen of presidentskandidaten vijanden van het volk zijn. Ik geloof dat het gewone volk in Trump een andere drummer ‘hoort’, de gehoopte revolutie voor het volk, zodat we allemaal een fatsoenlijke baan kunnen hebben. Daarom vind ik het altijd zo grappig als de media ons vertellen dat beide kandidaten tot de meest gehate ter wereld behoren. Trump is de stem van degenen die geen stem hebben gehad en de “machten die er zijn” kunnen maar beter niet met deze verkiezingen rommelen zoals ze deden met de eerste Bush Jr.-verkiezingen in Florida.
Het is verbazingwekkend dat Trump hoop wekt, aangezien de president van Hope, Obama, een totale mislukking en een dodelijke teleurstelling was.
Lawrence, jongen, ik ben zo blij om je commentaar te lezen over de Stone-film 'Ukraine on Fire'. Ik werd gek toen ik het probeerde te zien. Ergens op internet zag ik er een trailer van, en de trailer bevatte beelden van Oliver Stone die met Robert Parry praatte. Dit wekte natuurlijk mijn interesse, maar daar kwam het probleem vandaan: ik kan de film nergens vinden. Ik denk dat ik naar Italië moet gaan of zoiets, ja, vrijheid van meningsuiting…ha.
Robert Parry zou deze film 'Ukraine on Fire' moeten gebruiken als donatiegeschenk.
Na die films ben ik verbaasd dat Stone nog steeds vrij is en … leeft. Ik wed dat hij binnenkort ook naar Rusland zal moeten verhuizen.
“In de film raakt Snowden op een gegeven moment boos als zijn vriendin zegt: 'Wat als de overheid meeluistert: ze had niets te verbergen'. Maar iedereen heeft iets te verbergen. Dat is de reden waarom u een wachtwoord op uw computer heeft, waarom uw medische dossiers niet openbaar worden gemaakt, waarom uw belastingen tussen u en de IRS blijven (tenzij u zich natuurlijk kandidaat stelt voor het presidentschap, in welk geval er een verwachting is van meer transparantie)."
Tenzij ik het gemist heb, mevrouw Pease, vergat eraan toe te voegen dat we daarom het vierde amendement hebben! Glen Grenwald en anderen hebben talloze aanvullende, voor de hand liggende redenen voor privacy gegeven. Beschouw privacy als een “smeermiddel” dat de verschillende delen van de samenleving, dat wil zeggen mensen, in staat stelt om met minder wrijving/soepel te bewegen, zoals motorolie in een motor… Zonder privacy is alles moeilijker, dat wil zeggen minder experimenteren, meer conformisme, minder creativiteit, minder onafhankelijkheid, meer statica, minder dynamiek.
[Voeg politieke correctheid toe aan het gebrek aan privacy en je krijgt een nachtmerrieachtige samenleving, waar Orwell et al. ons voor waarschuwden.]
Waarom gaan de meeste mensen ervan uit dat privacy gaat over het verbergen van illegale, slechte activiteiten???!!! Laten we ook niet vergeten wie beslist wat legaal en illegaal is... Waarom passen we dit 'niets te verbergen'-argument niet toe op regeringen? Waarom verbergen regeringen zoveel... veel dingen, waarom treden ze hard op tegen de sneeuwbergen???
Ten slotte zijn dit (a) “als je niets te verbergen hebt”, en (b) iets afwijzen/weggooien door simpelweg de zinsnede “het is een complottheorie” rond te gooien, twee van de meest giftige (en effectieve) pijlers van onvrijheid … waarom praten zoveel mensen kritiekloos deze twee vormen van kanker van ons publieke discours na?
PS: 1. Ik hoop dat het Consortium News-publiek het erover eens zal zijn dat zowel PRIVACY als CASH goede dingen zijn, beide pro-vrijheid … daarom worden ze tegenwoordig systematisch aangevallen …
2. Wat weten mensen hierover:
http://www.activistpost.com/2016/09/forget-stop-frisk-cops-across-us-collecting-dna-innocent-people-stop-swabs.html
Dit artikel noemt een van de grootste problemen die ik heb als ons land in de levens van zijn burgers snuffelt, en dat is wie er misschien wordt gechanteerd om iets te doen dat tegen hun eigen belang ingaat. Als ik de afgelopen vijftien jaar luisterde naar verschillende congresleden of anderen met die status, heb ik me vaak afgevraagd of hun steun van henzelf was, of dat ze tot onderwerping werden gedwongen. Je moet toegeven dat het hebben van voorkennis, vooral privé-gevoelige kennis van een belangrijk individueel leven, behoorlijk interessante resultaten kan opleveren. Ik wil geen Amerikaans mondiaal imperium, ik wil een Amerika waarin je je veilig kunt voelen om in te leven. Geweldig artikel Lisa Pease, en laten we allemaal Edward Snowden bedanken, en alle Amerikaanse klokkenluiders die ernaar streven om van Amerika een veilige plek te maken om te wonen waar ik over sprak.
De Israëllobby is waarschijnlijk de grootste afperser die we in de VS en Europa hebben en die blootlegt hoeveel politici bereid zijn hun ziel te verkopen om een kantoor te bekleden dat gehuld is in schaamte.
Bill, ik schreef onlangs een opmerking waarin ik dit onderwerp ter sprake bracht. Ik had gezegd hoe Israël mogelijk op de hoogte was van de moord op JFK. Iemand als Myer Lansky of de Mossad had mogelijk voorkennis over wie er werkelijk achter de moord op JFK zat. Ik zei dat het mogelijk een betere positie zou zijn geweest om waarnemer te zijn, in plaats van de feitelijke bedenker van een dergelijk crimineel complot te zijn. De truc zou natuurlijk zijn geweest om in leven te blijven. Ik denk dat een entiteit als Israël zeer geschikt zou zijn om deze kennis te verwerven, terwijl hij toch het grootste vermogen heeft om veilig te blijven. Ik geloof niet dat Israël betrokken was bij het plan om een Amerikaanse president te vermoorden, maar ik geloof wel dat de Israëlische inlichtingen hierover wellicht het meest prominent waren.
Hoewel ik het ermee eens ben dat de AIPAC een grote afperser is, zijn ze veel gevaarlijker als sponsors van oorlog, en dat betekent alleen maar dat je een politicus aan de oostkust vertelt dat ze na de volgende verkiezingen niet meer in functie zullen zijn. Hoewel die macht alleen levensvatbaar is aan de oostkust, zal hij niet meer werken in grote delen van het Midwesten en waarschijnlijk alleen in specifieke gebieden aan de westkust... De GROOTSTE BLACKMAILER IS DE CLINTON FOUNDATION. Hier is de recente kop samen met een video van de Haïtiaanse leider die ons vertelt dat Hillary hem probeerde om te kopen en dat de Clinton Foundation miljarden heeft gestolen van de vele miljarden die over de hele wereld zijn ingezameld om Haïti te helpen na de verwoestende aardbeving (slechts twee procent ging naar Haïti, de rest was een overhead die vaak groot is, maar dit is de eerste keer dat ik van 98% hoor. Heeft iemand gehoord van een andere stichting die meer dan 80% aan overheadkosten in rekening brengt?
U denkt misschien dat dit geen chantage is, maar met de macht van het presidentschap van Clinton (dat het paspoort van de man afnam) is het wel chantage: u doet wat ik wil, anders maak ik u slechter af.
Het besteedt ook 98% van de vele miljarden die zijn bijgedragen aan de Clinton-stichting voor de aardbeving aan “het gezin”: dochter (ik heb een salaris van 900 gehoord) plus Bill en Hillary. Dit is niet alleen een Amerikaans schandaal, dit is een wereldwijd schandaal!
De titel van het artikel: “Haïtiaanse president ontmaskert Clinton Foundation: “Hillary Clinton probeerde mij om te kopen!”
Waar te vinden:
http://www.zerohedge.com/news/2016-09-17/haitian-president-exposes-clinton-foundation-hillary-clinton-tried-bribe-me
Ik hoop dat deze reactie niet wordt verwijderd! Fijn om weer betrokken te zijn.
Lisa, bedankt voor deze recensie en ook bedankt voor alles wat je doet en schrijft voor meer gerechtigheid in ons land. Ik heb de film gisteravond gezien en werd aangemoedigd door mensen als Edward Snowden, Oliver Stone en nu jij omdat je de waarheid tegen de macht hebt gesproken. Natuurlijk is er ook Consortiumnieuws. Wat zouden we doen zonder jullie allemaal?
Voeg Daniel Jones toe, die leiding gaf aan het rapport van de inlichtingencommissie van de Senaat over marteling door de CIA, zijn collega's, https://consortiumnews.com/2016/09/16/us-media-ignores-cia-cover-up-on-torture/ – klokkenluiders en anderen van hun overtuiging, en we hebben uitstekende redenen om de goede strijd te strijden. Misschien winnen we niet, maar we kunnen de kaars van hoop wel brandend houden voor een andere generatie om van deze wereld een meer verlichte en beschaafde wereld te maken.
Vooruitgang op het gebied van de mensenrechten duurt altijd meerdere generaties. Ik had moeten vermelden dat Snowden specifiek zijn voorgangers aansprak, zoals Bill Binney en Thomas Drake, die probeerden hun zorgen over de spionage door de NSA te laten escaleren door het systeem van binnenuit te laten werken. Zonder hen, zei de echte Snowden, zouden zijn daden niet mogelijk zijn geweest.
Bedankt voor je reactie daarover, Bill Bodden, en bedankt voor je vriendelijke woorden, Bob Van Noy.
Lisa, bedankt dat je doet wat ik altijd al van een schrijver heb gewild: betrokken raken bij de discussie. Ik heb de film niet gezien, maar ik wil het wel graag zien.
Bedankt ook voor het vermelden van wat er gebeurde met het echte leven dat Snowden daar was. Ga zo door.
Bedankt, Bart! Ja, is dat niet het doel van internet: daadwerkelijke dialoog met mensen, niet alleen maar monologen? :-)