Uit het archief: In de Goede Week vieren veel christenen wat zij beschouwen als Gods offer van zijn Zoon en de opstanding. Maar sommige geleerden zien een ander verhaal waarin Jezus, een rebel op het platteland, zijn kritiek op de Joods-Romeinse machtsstructuur naar Jeruzalem brengt en daarvoor wordt vermoord, zoals ds. Howard Bess in 2011 schreef.
Door ds. Howard Bess (oorspronkelijk gepubliceerd op 23 april 2011)
Christenen hebben speciale vieringen voor de belangrijkste gebeurtenissen van de Goede Week, maar ze zien vaak een van de belangrijkste over het hoofd. Palmzondag viert de intocht van Jezus in de stad Jeruzalem. Witte Donderdag is een plechtige herhaling van zijn laatste maaltijd met zijn discipelen. Goede Vrijdag neemt ons mee door zijn schijnproces en zijn dood van afgrijzen aan een Romeins kruis. Pasen is voor de christenen de triomfantelijke viering van de opstanding van Jezus uit de dood.
Maar er ontbreekt een stukje. Het incident dat betekenis geeft aan de climaxgebeurtenissen van de week is het omverwerpen van de geldtafels in de tempel door Jezus. De traditie zegt dat het incident een ceremoniële reiniging van de tempel van zijn commerciële ondernemingen was, omdat degenen die de leiding hadden over de tempel een huis van aanbidding in een commerciële onderneming hadden veranderd. Jezus verstoorde de commerciële gang van zaken door de tafels omver te werpen waar de tempelknechten de benodigde offerdieren verkochten.
Jezus verdrijft de geldwisselaars uit de tempel, op een schilderij van El Greco.
De moderne wetenschap legt echter de nadruk op het begrijpen van dit historische incident context. Het eerste stukje van de puzzel is de tempel zelf. Bijna een halve eeuw lang, inclusief de tijd van Jezus' geboorte, had Herodes de Grote over Palestina geregeerd als een ambitieuze koning, aangesteld door de Romeinse keizer. Herodes had een gemengde raciale achtergrond en claimde wat Joods bloed. Hij wilde bekend staan als Koning der Joden, maar aanvaarding door de Joden was moeilijk te bereiken.
Herodes de Grote was ook een bouwer. Onder zijn bewind bouwde hij openbare gebouwen en havens, maar zijn grootste bouwproject was de wederopbouw, uitbreiding en renovatie van de Joodse tempel in Jeruzalem. Het stond bekend als de tempel van Herodes of wordt soms de Derde Tempel genoemd. Vanwege die geschiedenis waren de regering van Herodes en de werking van de tempel met elkaar verbonden en vergrendeld. Het was de bijna onafscheidelijke verbinding van regering en religie. Eén beledigen betekende beide beledigen.
Herodes de Grote stierf in 4 CE, toen Jezus nog een kind was. Tijdens de jaren dat Jezus onderwezen was, was de zoon van Herodes, Herodes Antipas, de heerser. De samenvoeging van koninkrijk en tempel ging door.
Jezus groeide op en gaf les in een landelijk gebied, 70 kilometer ten noorden van Jeruzalem. Zijn geloof werd niet gevormd door Jeruzalem en de tempel, maar door wekelijkse bijeenkomsten van de gemeenschapsoudsten terwijl zij de Thora (Joodse wet) lazen en de betekenis ervan bespraken.
Jezus en zijn volgelingen hadden beperkt contact met de sociale, politieke en religieuze leiders van Jeruzalem, voornamelijk via de handhavers (handhavers) van de Romeinse heerschappij van Herodes, die ook de tempel van Jeruzalem vertegenwoordigden. Vasthouders maakten regelmatig uitstapjes naar het landelijke noorden om tienden en belastingen te innen.
Om Jezus te begrijpen moet men zich de diepte van zijn minachting voor zowel de heerschappij van Herodes als de religieuze heersers van de tempel realiseren. Om Jezus en de laatste week van zijn leven beter te begrijpen, moet de student zich realiseren dat het Oude Testament niet één religieuze traditie bevat, maar twee. Eén heet de grote traditie; de andere heet de Klein (of mindere) traditie.
De grote traditie is de definitie van de samenleving die is vastgelegd door degenen die regeren en die wordt gehandhaafd door hun volgelingen. De grote traditie concentreert zich in de steden waar de controlerende instellingen gevestigd zijn. Voor Jezus was die plaats Jeruzalem. Er is geen bewijs dat Jezus Jeruzalem ooit als volwassene heeft bezocht vóór de laatste week van zijn leven.
De kleine traditie is een kritische en concurrerende interpretatie van het leven. Het komt bijna altijd voor bij vrome gelovigen die zijn ontsnapt aan de last van de grote traditie en haar eis tot conformiteit. Noord-Palestina, 70 mijl verwijderd van Jeruzalem, was een broeinest voor de kleine traditie.
De leiders van de kleine traditie vonden helden in Jesaja, Jeremia, Amos, Micha en andere oudtestamentische profeten. Bijna alle oudtestamentische profeten waren critici van degenen die de controle hadden over de tempel in Jeruzalem. Johannes de Doper was de eerste van de kleine traditieprofeten die in de evangelieverhalen werden gepresenteerd. Zijn harde kritiek op heersers leidde tot zijn dood. Jezus nam de mantel op zich.
Terwijl moderne nieuwtestamentische geleerden de context hebben gereconstrueerd waarin Jezus leefde en onderwees, zijn ze tot het besef gekomen dat Jezus niet alleen maar een religieus figuur was. Hij was een ernstige criticus van degenen die de tempel controleerden, degenen die het rijk controleerden, en degenen die de economische systemen controleerden die de armen uithongerden en beroofden en de wees en de weduwe aan hun lot overlieten. Voor Jezus waren deze kwesties allemaal met elkaar verbonden.
Jezus was een grotendeels onbekende en onschadelijke criticus zolang hij in zijn noordelijke, landelijke omgeving bleef. Hij was duidelijk een apocalyptische prediker. Hij pleitte voor de omverwerping van een corrupt systeem. Hij geloofde dat de dagen van de onderdrukkers geteld waren. Maar hij geloofde dat de omverwerping tot stand kon worden gebracht door liefde, barmhartigheid en vriendelijkheid.
Jezus bracht zijn apocalyptische boodschap naar Jeruzalem. Om zijn komst echter een te noemen triomfantelijke intocht is om het punt volledig te missen. Hij koos ervoor om Jeruzalem binnen te rijden op een ezel als een aanfluiting van het paard van de heerser. Het was een eeuwenoude vorm van straattheater die Jezus en zijn volgelingen gebruikten om hun punt duidelijk te maken. De grote traditie die door de massa's van Jeruzalem werd aanvaard, werd publiekelijk bespot door een figuur uit de kleine traditie.
Maar het kritieke punt van Jezus' bezoek aan Jeruzalem kwam toen hij de tempel bezocht. In geen enkel opzicht was hij gekomen om te aanbidden en offers te brengen. Hij kwam om de hele operatie te verstoren en uitspraken te doen over het oordeel van God.
Jezus ging niet naar de tempel om zich te reinigen. Hij kwam naar de tempel om de vernietiging van een hele manier van leven aan te kondigen. Degenen die de tempel exploiteerden, hadden niet de macht om Jezus het zwijgen op te leggen en hem ter dood te brengen. Die bevoegdheden waren in handen van de Romeinse vazallen.
De aanklachten die tegen hem werden geuit kunnen worden samengevat als opstand. Er waren drie specifieke aanklachten: het aanmoedigen van niet-betaling van belastingen, het dreigen met het vernietigen van eigendommen (de tempel) en het beweren koning te zijn. Het was het tempelincident dat ervoor zorgde dat Jezus van een irritante, maar ongevaarlijke plattelandsrebel uit het landelijke noorden uitgroeide tot een lastpost in een stad die de grote traditie beheerste. De volgelingen van Rome doodden hem aan een kruis.
De theologische betekenis van de reeks gebeurtenissen blijft in onze eigen handen. De sleutel tot het begrijpen van de week van Jezus' kruisiging is echter het incident in de tempel.
Toer Howard Bess is een gepensioneerde Amerikaanse baptistenpredikant, die in Palmer, Alaska woont. Zijn e-mailadres is hdbss@mtaonline.net.
Zeer interessant essay. Ik hou van de presentatie van kleine traditie en grote traditie. Ik heb nooit veel geloof gehecht aan de theologische betekenis van de executie van Jezus. Waarschijnlijk was dit om de redenen zoals beschreven in dit essay. Ik ben een fan van de innerlijke traditie en de uiterlijke traditie, die nauw aansluit bij de twee geboden van Jezus; HOU VAN God (de innerlijke traditie van de Mystici), en HOU VAN uw medemens (de uiterlijke traditie van Bestuur en Wetgeving). Ter wille van de VREDE (de les die is geleerd in de Dertigjarige Oorlog) kan de uiterlijke traditie worden nagestreefd door moderne, geseculariseerde republieken. De Innerlijke Traditie valt niet binnen de reikwijdte van wereldlijke regeringen (vandaar de secularisatie van de staat, en de scheiding daarvan van welke specifieke religieuze of meditatieve praktijk dan ook).
Interessante discussie, bedankt voor de algemene vriendelijkheid van de uitwisseling. Of Jezus nu wel of niet historisch was of niet (fictief samengesteld figuur), hij is in die context een zeer interessante speler en het lijkt mij niet veel uit te maken of hij bestond of niet; als hij leefde en als de woorden die aan hem werden toegeschreven ook maar in de buurt kwamen van zijn eigen woorden OF als mensen hem uitvonden en collectief woorden in zijn mond legden, zijn het het verhaal en de woorden die voor ons belangrijk zijn. Wat buiten twijfel staat, is dat de christelijke religie zich ontwikkelde in een zeer rommelig proces waarin mensen zoals wij keuzes maakten op basis van hun eigen neigingen en vooroordelen (zoals Paulus dat deed). Natuurlijk zijn er velen (net als mijn grootvader, een baptistenpredikant) die geloven dat er een God in de hemel is die dit proces leidt. Ik volg die traditie niet, maar het lijkt erop dat, net als in de islamitische en joodse traditie, waar interpretatie het ontvangen Woord van God heeft vervangen of aangevuld, er in de christelijke traditie ook instanties zijn die ook interpretatie hebben toegevoegd (zoals de autoriteit van de paus) aan ons begrip van de christelijke versie van “Gods Woord”. Het lijkt erop dat “de zoektocht naar de historische Jezus”, een beetje zoals de Reformatie, probeert de opeenstapeling van interpretaties weg te nemen en een betrouwbaarder begrip te vinden van wat er feitelijk 2000 jaar geleden in Palestina aan de hand was.
Sommige geleerden, zoals Richard Carrier, beweren sterk dat de historische Jezus misschien nooit heeft bestaan. Zonder nieuw gevonden bewijs zullen we het hoe dan ook nooit weten.
Het doctoraat van Richard Carrier ligt in de oude geschiedenis, met speciale nadruk op vergelijkende mythologieën. Hij is ook een bijbelgeleerde en een Jezus-mythicus.
https://www.youtube.com/watch?v=79Lmmy2jfeo
Er is meer bewijs dat Jezus heeft bestaan dan voor Alexander de Grote en Sokrates, en voor vele andere ‘historische’ individuen waar we weinig twijfel over hebben. Maar argumenteren op basis van alleen de hoeveelheid bewijsmateriaal is een misvatting. Je moet naar een complex geheel van gebeurtenissen en evoluties in het veld kijken om een solide casus te kunnen construeren.
Ik verwijs u naar twee grote geleerden op dit gebied.
1. Bart Ehrman
2. Lucas Timothy Johnson
De eerste is agnostisch, de laatste is volgens mij katholiek.
Ze zijn allebei zeer goede geleerden, en ze pleiten allebei voor de echte historische Jezus van Nazareth.
Het is overweldigend dat de meeste serieuze geleerden op dit gebied tot de conclusie komen dat Jezus een echte historische figuur was.
Als jouw maatstaven je toelaten om te accepteren dat heel veel historische figuren op aarde hebben rondgelopen, dan begrijp ik niet waarom je volgens dezelfde maatstaven Jezus van Nazareth als een fantasiefiguur zou uitkiezen.
Ik denk dat een vloed aan munten met zijn titel en portret erop het bestaan aantoont van
Alexander de Grote is veel overtuigender dan een paar regels in Josephus, waarvan sommigen beweren dat het een niet-schriftuurlijke hedendaagse vermelding van Jezus is, hoewel het overwicht aan bewijsmateriaal voor de meeste geleerden anders doet vermoeden.
Mythische samengestelde figuren zijn er in overvloed in de Joodse traditie, waaronder Abraham, Mozes en Salomon, om de meest prominente verzinsels van latere generaties te noemen.
“Beweerd door sommigen”. De algemene consensus onder geleerden is dat de passage over de Joodse Oudheden van Josephus waarschijnlijker is gewijzigd of verbeterd, in tegenstelling tot een totale vervalsing. Dit wordt ook ondersteund door de geschriften van Tacitus (die u hebt weggelaten of vergeten toe te voegen/vermelden).
Ik geloof dat Alexander inderdaad heeft bestaan, grotendeels gebaseerd op numismatisch bewijsmateriaal (na zijn dood), ondanks het feit dat hij op de munten als een God wordt voorgesteld (Karsten Dahmen).
Er is een grote hoeveelheid werk en bewijsmateriaal voor de historiciteit van Jezus, en in plaats van stukjes en beetjes uit te kiezen om het tegenovergestelde geval te maken, stel ik voor dat u het oeuvre over dit onderwerp leest. Er bestaat een vrijwel totale consensus onder serieuze geleerden dat de historische Jezus heeft bestaan.
Wat bewijs betreft (geen bewijs): er is evenveel als Alexander en Jezus, maar dat kan gezegd worden van de meeste oude historische figuren.
Ik ben joods en niet erg bekend met de geschiedenis van het christendom. Mijn vraag is wanneer werd het christendom als een afzonderlijke en aparte religie en niet slechts als een factie binnen het jodendom opgericht?
Ik zou historische referenties op prijs stellen.
Bedankt.
Mijn vraag is wanneer werd het christendom als een afzonderlijke en aparte religie en niet slechts als een factie binnen het jodendom opgericht?
Mijn antwoord zou de eerste Joodse Opstand van 66 n.Chr. zijn. Tot dan toe werd de 'Jezusfractie' geleid door Jakobus, de broer van Jezus. Volgens het boek Handelingen tolereerde deze groep ketters als Paulus niet zo goed, en hielden ze hem voortdurend in bedwang en vernederden ze hem. De Kerk van Jeruzalem werd volledig weggevaagd in de gevechten met de Romeinen, waardoor Paulus een vrij veld overbleef om te prediken. En Paulus' versie van de gebeurtenissen is wat wij vandaag de dag “christendom” noemen.
In feite was het na beide opstanden absoluut noodzakelijk voor de vroege christenen om zich zoveel mogelijk te distantiëren van de joodse religie. Joden werden in Rome zeer gehaat vanwege de problemen die hun religieuze tegenhangers in Judea hadden veroorzaakt, en als ze als Joodse sekte werden geïdentificeerd, liepen ook christenen gevaar. Dus de eerste vier nieuwtestamentische boeken veranderden de Joden in totale duivels – de KILLERS van de vreedzame en totaal onschuldige Jezus – een man die helemaal geen probleem had met de Romeinse bezetting. Vraag het aan vrijwel elke moderne Amerikaanse christen die Jezus heeft vermoord, en als ze niet op hun hoede zijn, zullen ze steevast zeggen dat het de Joden waren. Die laster raakte verweven in de structuur van de christelijke religie en heeft grote doden en ellende onder het Joodse volk veroorzaakt – zelfs tot op de dag van vandaag.
Ik ben opgegroeid in de lutherse traditie en heb een halve eeuw geleden een jaar in een seminarie van dat kerkgenootschap gestudeerd, voordat ik besloot dat een leven in de stof niets voor mij was. Sindsdien probeer ik enigszins op de hoogte te blijven van de wetenschap op dat gebied, maar ik ben geenszins een deskundige. Uit deze incidentele lezing heb ik de indruk dat de consensus is dat Jezus zichzelf zag als een oplettende Jood van zijn tijd, en misschien als een mogelijke messias in de oudtestamentische connotatie van de term. Dat wil zeggen, als een politiek persoon onder wiens leiding het Joodse volk zijn onafhankelijkheid zou herwinnen. Kennelijk is dat niet gelukt, zoals het Nieuwe Testament en ds. Bess beschrijven.*
Zoals ik het begrijp, verenigden Jezus' directe volgelingen zich na zijn dood onder leiding van zijn broer Jakobus om zijn missie voort te zetten. Ook deze groep beschouwde zichzelf als oplettende joden, hoewel andere joden misschien sceptisch waren, gezien het feit dat de inspiratie voor hun werk een ogenschijnlijk mislukte messias was. Vrijwel onmiddellijk ontstonden er echter andere groepen rond mensen die ook direct of indirect door zijn bediening waren geraakt, maar die verschillende ideeën hadden over de betekenis en zelfs de feiten van zijn leven en dood. Eén van hen was Paulus van Tarsus, die beweerde tijdens zijn reis naar Damascus directe openbaringen van Jezus te hebben ontvangen, jaren na zijn kruisiging.
Na verloop van tijd werd Paulus' begrip van de betekenis van Jezus van Nazareth de belangrijkste theologie van het christendom. De volledige details van hoe dit gebeurde zullen misschien nooit bekend worden, maar het lijkt mij dat er verschillende factoren bij betrokken waren. Eerst nam Paulus, opgegroeid in de Griekssprekende heidenwereld, de bekering van heidenen als zijn missie, en er waren veel meer potentiële heidenbekeerlingen dan joden, die het bekeringsdoelwit waren van Jakobus en de discipelen. Paul was duidelijk ook erg goed in het overbrengen van zijn boodschap. Een andere factor is dat de in Jeruzalem gevestigde organisatie van Jakobus op zijn minst verspreid was, en misschien zelfs weggevaagd, tijdens de Romeinse plundering van die stad in 70 GT. Hoewel wordt aangenomen dat Paulus enkele jaren vóór deze gebeurtenis was gestorven, neuriën de gemeenten die hij overal in het Middellandse Zeegebied had gesticht en verzorgd, nu mee onder leiding van zijn beschermelingen. Ten slotte maakte keizer Constantijn in het begin van de 4e eeuw het christendom tot de officiële staatsgodsdienst van Rome. Er wordt beweerd dat hij, toen hij geconfronteerd werd met het gekibbel van de verschillende christelijke sekten, de bisschoppen van de leidende, Paulinische sekte aanmoedigde om de anderen te onderdrukken. Zo werden sommige van de recente vervolgers vervolgers van ‘ketterij.’ **
Hier zijn enkele links en referenties.***
Het Jesus Seminar is een samenwerking van 150 wetenschappers die geïnteresseerd zijn in het begrijpen van de historische Jezus:
http://www.westarinstitute.org/projects/the-jesus-seminar/
Ik kan het werk van Bart Ehrman, hoogleraar religie en geschiedenis aan de Universiteit van North Carolina, ten zeerste aanbevelen, die talloze boeken heeft geschreven over de eerste decennia en eeuwen van het christendom. Onder zijn vele titels zijn:
Verloren christenen: de strijd om de Schrift en de geloofsovertuigingen die we nooit hebben gekend
Verloren Geschriften: Boeken die het Nieuwe Testament niet hebben gehaald
Twee boeken die voor Joodse mensen van bijzonder belang kunnen zijn:
De mythmaker: Paulus en de uitvinding van het christendom, door Hyam Maccoby
De buiksprekers van Christus: de gebeurtenis die het christendom creëerde, door Eric Zuesse
* Ik heb een bewering gelezen (ik weet niet meer waar) dat het feit dat hij werd geëxecuteerd door kruisiging een indicatie is dat zijn misdaden overtredingen waren tegen het Romeinse politieke systeem en niet tegen het Joodse geloof. Als dat laatste het geval was geweest, zou hij gestenigd zijn.
** Zoals ze zeggen: “De geschiedenis wordt geschreven door de winnaars”, en het Paulinische Nieuwe Testament is daarop geen uitzondering.
*** In het geval dat de ingesloten links het plakken niet overleven, zijn alle boeken te vinden op Amazon of vermoedelijk andere online boekwinkels.
Bestudeer het zelf. Ben je lam?
Je nare antwoord was niet nodig. De persoon op wie u reageerde, heeft, voor zover ik weet, een eerlijke vraag gesteld.
Jezus ging niet naar de tempel om zich te reinigen. Hij kwam naar de tempel om de vernietiging van een hele manier van leven aan te kondigen. Degenen die de tempel exploiteerden, hadden niet de macht om Jezus het zwijgen op te leggen en hem ter dood te brengen. Die bevoegdheden waren in handen van de Romeinse vazallen.
Helemaal zo. De commerciële aspecten van de Tempel waren niet alleen legitiem, maar ook absoluut noodzakelijk. Joden van over de hele wereld kwamen binnen met hun seculiere geld dat moest worden omgezet in geschikt tempelgeld. Gezien het feit dat er geen sprake was van concurrentie, lagen de wisselkoersen ongetwijfeld dicht bij fraude. Gewapend met het juiste geld moesten de aanbidders vervolgens dieren kopen om te offeren. Opnieuw zouden de dieren tegen lage kosten en in grote hoeveelheden zijn gekocht en afzonderlijk zijn verkocht voor volledige detailhandel – of erger! De hele zaak was buitengewoon winstgevend voor de Quisling Hogepriester en zijn vrienden.
Omdat de Tempelautoriteiten volledig samenwerkten met de Romeinen, zou een aanval op hen door de Romeinen worden gezien als een aanval op de macht en het gezag van Rome. Het oprichten van welke vorm van hel dan ook was gewoon niet toegestaan in Judea in het algemeen, en in Jeruzalem in het bijzonder.
*****
Een beetje off-topic, maar nog steeds over de Tempel in Jeruzalem – onlangs kwam ik een buitengewoon nieuw standpunt tegen over de oorspronkelijke locatie van die Tempel.
Eeuwenlang geloofde vrijwel iedereen dat het zich onder de huidige Rotskoepel bevond – een moslimtempel. Het blijkt vrijwel zeker niet waar te zijn.
http://www.wrmea.org/2011-august/misunderstandings-about-jerusalem-s-temple-mount.html
Ik vond nog veel meer geschriften van Buchanan en was er uiteindelijk van overtuigd dat hij gelijk had. Dus waarom doen de Israëlische autoriteiten nog steeds alsof de Klaagmuur de fundamenten van de oude Tempel vertegenwoordigt? IMO gaat het meer om de Palestijnse verwijdering dan om historische nauwkeurigheid.
Niet waar. Hij ging daarheen om zijn agenda van God te vervullen. De Joden en de regering (niet zozeer) waren tegen hem. De Joden waren de aanstichter van zijn dood, maar Jezus was voorbestemd en moest sterven. Maar de Joden wisten niet welke echte rol zij speelden. Ze verloochenen Jezus tot op de dag van vandaag.
Dus je hebt Gods agenda helemaal door, en je voelt je heel superieur aan de Joden die, naar jouw mening, geen idee hadden (en zijn) van pionnen in Gods plan.
Ik beschouw de Tempel ten tijde van Jezus als een soort gigantische Walmart die de economie van het gebied opzoog. Rabbijnen zoals Jezus, die niet verbonden waren met de Tempel, zouden feitelijk niet in staat zijn geweest om als religieus leider in hun levensonderhoud te voorzien.
De economische wurggreep die de Tempel in handen had, gecombineerd met de politiemacht van Rome, zou een onrustige bevolking ertoe aangezet hebben zich te scharen rond een charismatische leider die een opstand zou ontketenen.