Wat de overwinning van Syriza betekent voor Europa

Exclusief: De Griekse verkiezing van de linkse Syriza-partij veroorzaakte schokgolven door heel Europa, waarbij gevestigde partijen vreesden voor meer populistisch verzet tegen jaren van bezuinigingen en het op de eerste plaats zetten van bankiers. De vraag is nu of de Europese kiezers het voorbeeld van Syriza zullen volgen, zegt Andrés Cala.

Door Andrés Cala

Van oudsher betekent ‘democratie’ het regeren door het volk, met name hun vermogen om door middel van stemmen hun samenlevingen te laten buigen voor hun behoeften en belangen. De afgelopen decennia heeft het woord echter een belangrijke herdefinitie ondergaan, waarbij het gaat om het recht van de zakenelites om in relatieve vrijheid te opereren.

Dat is de reden waarom ‘democratische hervormingen’ in Oost-Europa hebben verwezen naar de openstelling van voormalige communistische samenlevingen voor ‘marktkrachten’, ook al betekent dat de ondergang van populaire vangnetprogramma’s. Hetzelfde geldt voor heel Europa tijdens de Grote Recessie. Waar de machthebbers op hebben aangedrongen is de terugbetaling van schulden aan de banken, ook al vergt dat pijnlijke bezuinigingen en werkloosheid voor de gemiddelde burger.

Wat er bij de verkiezingen van vorige week in Griekenland gebeurde, was in veel opzichten een herwinning van de oude definitie van democratie, die de Grieken uiteraard rond de vijfde eeuw voor Christus hebben uitgevonden.

Moe van een economie die verlamd was door bezuinigingen – en gefrustreerd door morele lezingen over de verantwoordelijkheid om crediteuren te betalen – gooiden de Griekse kiezers het oude politieke establishment weg en verkozen de linkse Syriza-partij, die de eisen van het volk voor meer economische stimulering en minder bezuinigingen op de overheidsuitgaven had benadrukt. .

Wat de Griekse bevolking feitelijk zei, was dat ze willen dat hun politieke systeem voor hen werkt, en niet voor de banken en andere elites. Het is een boodschap met een sterke aantrekkingskracht in andere delen van Europa, waar de ineenstorting van Wall Street in 2008 en de daaropvolgende Grote Recessie jaren van lijden en wanhoop hebben veroorzaakt.

De heersende elites en hun aanhangers zijn nu bezorgd dat de opkomst van Syriza het keerpunt zal zijn dat het volksverzet tegen de bezuinigingsprogramma's van de Europese Unie zal inluiden, dat zich zal verspreiden over Italië, Spanje, Portugal, Ierland en andere landen die de werkloosheid beu zijn.

“De wind van verandering waait in Europa”, zei Pablo Iglesias, leider van de Podemos, voorafgaand aan de verkiezingen tegen de aanhangers van Syriza in Griekenland. “In Griekenland heet het Syriza. In Spanje heet het Podemos” – “We can” in het Engels.

Hoewel Griekenland zelf klein is, een economie van bescheiden omvang heeft en een beperkte politieke invloed heeft, is de boodschap die Syriza afgeeft potentieel continent-schuddend. De leiders van Syriza zijn vastbesloten om opnieuw te onderhandelen over de Griekse kredietvoorwaarden, maar ze doen ook hun best om te laten zien dat ze verantwoordelijk kunnen regeren en radicale stappen kunnen vermijden die meer schade zouden toebrengen aan de Grieken dan aan de elites van het continent.

Een opstand over het hele continent?

Maar hoewel Syriza misschien veel sympathisanten heeft, vooral in de al lang lijdende periferie van Europa, heeft de populistische anti-bezuinigingsdrift ook veel krachtige tegenstanders. Duitsland, met zijn sterke economie, heeft er het meest op aangedrongen dat de armere landen hun schulden terugbetalen, maar het standpunt van Duitsland wordt ook gesteund door conservatieve regeringen die Spanje, Portugal en Ierland regeren en die nederig de bezuinigingen hebben aanvaard.

Deze regeringen, die met hun eigen uitdagingen van Syriza-achtige bewegingen worden geconfronteerd, waren de eersten die Athene elke flexibiliteit ontzegden. Deze conservatieve partijen maken zich minder zorgen over Griekenland dan over het versterken van hun eigen tegenstanders van de bezuinigingen door fouten toe te geven.

Andere Europese leiders, samen met de meeste media en internationale instellingen zoals het Internationaal Monetair Fonds, nemen hun toevlucht tot angstzaaierij door dit nieuwe, nog steeds ongedefinieerde links in dezelfde mand te groeperen met extreemrechtse, ultranationalistische, anti-immigranten politieke bewegingen , waardoor een beangstigend beeld van deze populistische partijen ontstaat.

Dergelijke tactieken hebben in het verleden gewerkt, waarbij veel Europeanen terughoudend waren tegenover oproepen tot radicale verandering vanwege de roerige geschiedenis van het continent met extremistische bewegingen door de eeuwen heen. Het Europese establishment biedt een geruststellend gevoel van orde, maar die aantrekkingskracht is samen met de levensstandaard van miljoenen burgers uitgehold en het geduld van de bevolking begint op te raken.

En hoewel Syriza wordt beschouwd als een linkse partij buiten de recente Europese mainstream, vertegenwoordigt zij een anti-bezuinigingsblok dat feitelijk tamelijk gematigd, pro-Europees en inclusief is. Wat dit blok eist zijn serieuze hervormingen in de manier waarop de economie van het continent wordt beheerd en zich concentreert op het beter maken van het leven voor de gemiddelde mens in plaats van comfortabeler voor de rijken en machtigen.

Rechts van Europa heeft de economische pijn op een andere manier uitgebuit, door zich te concentreren op de manier waarop immigratie uit het Midden-Oosten en armere delen van Europa banen heeft weggenomen van de blanke traditionele burgers van Europese landen. Maar deze boodschappen van extreemrechtse partijen, zoals de UKIP in Groot-Brittannië en het Front National in Frankrijk, vormen een kleinere bedreiging voor het Europese establishment, omdat de meeste Europeanen geen voorstander zijn van deze extremistische oproepen.

Het Europese establishment maakt zich meer zorgen over het anti-bezuinigingsblok. Duitsland en de Noord-Europese landen zijn samen met de zakenelites van het continent gealarmeerd dat de anti-bezuinigingspartijen zich zullen verenigen in een blok dat in staat is eerst de politiek in verschillende landen te ontwrichten en vervolgens de verkiezingen in de Europese Unie.

Deze anti-bezuinigingskrachten zouden centristische kiezers kunnen aanspreken, zoals de overwinning van Syriza in Griekenland en peilingen in andere landen hebben aangetoond. De interne politiek in Spanje, Italië en Frankrijk, veel grotere landen dan Griekenland, zou kunnen leiden tot een alliantie die, gezien hun economische gewicht en bevolking, de bezuinigingen in de 19 lidstaten van de eurozone zou kunnen terugdringen.

Hoe radicaal?

Partijen als Syriza en Podemos zijn in populariteit gestegen door het overhevelen van stemmen van traditionele centrumlinkse, sociaal-democratische partijen, die de bezuinigingseisen over het algemeen hebben aanvaard. In mindere mate zijn ook enkele centrumrechtse grensoverschrijdende partijen overgestapt op deze nieuwe populistische bewegingen.

In Spanje boekt Podemos een voorsprong in een driewegsprint met de regerende conservatieve Partido Popular en de Socialistische Partij, waarbij gemeentelijke, regionale en nationale verkiezingen beginnen in maart en eindigen in december. De basis van Podemos is jong, met onder meer activisten die in mei 2011 de mondiale 'Occupy'-beweging op gang brachten toen demonstranten spontaan de belangrijkste pleinen van Madrid overnamen.

De partij werd minder dan een jaar geleden opgericht door een groep universiteitsprofessoren die als adviseurs betrokken waren bij de Bolivariaanse beweging in Latijns-Amerika, vooral in Venezuela. Traditionele partijen, zelfs de linkse partijen, beschuldigen Podemos ervan Chavista te zijn, dat wil zeggen geïnspireerd door de overleden president van Venezuela, Hugo Chavez.

Maar de brede voorstellen van Podemos (details moeten nog worden uitgewerkt) zijn niet zo radicaal. Zij verwerpen het idee van een Chavista-achtig regime in Spanje en zijn niet van plan de financiële verplichtingen van het land te negeren. Maar ze willen wel een herziening van het economisch beleid. En ondanks de toenemende aanvallen van het Spaanse establishment lijkt Podemos aan kracht te winnen na de overwinning van Syriza.

De Ierse neef van Syriza en Podemos is Sinn Féin, die onlangs het voortouw nam in de opiniepeilingen. In Italië wordt de centrumlinkse regering, die tot nu toe het meest uitgesproken is in de EU tegen de door Duitsland opgelegde bezuinigingen, geconfronteerd met een interne rebellie van degenen die willen dat zij een nog hardere lijn volgt.

De situaties in Frankrijk en Portugal zijn vloeiender: de socialisten zijn in diskrediet gebracht en links is versplinterd, maar ze zijn steeds meer anti-bezuinigingen. Misschien wel de grootste onzekerheid betreft Frankrijk. Er zullen niet snel verkiezingen gehouden worden, maar de Parti de Gauche is in opkomst. Als Podemos voldoende macht krijgt in Spanje en de Italiaanse regering verder naar links opschuift, zou er misschien net genoeg politieke kracht kunnen zijn om Duitsland te confronteren en een alternatief te bieden voor zijn bezuinigingsbeleid.

“Het Duitse risico is een nieuwe vorm van conservatisme, namelijk het fetisjisme van het begrotingsevenwicht, de fascinatie voor schuldvermindering, wat ook het symptoom is van een vergrijzend land”, zei de Franse minister van Economie Emmanuel Macron, waarmee hij aangaf dat de Franse socialisten op de schop zouden kunnen gaan. anti-bezuinigingsgolf.

Maar Berlijn en de Noord-Europese hoofdsteden maken een tegengestelde politieke realiteit door, waarbij hun kiezers meer bezuinigingen van de rest van Europa eisen. Dit blok blijft het machtigst als het om besluitvorming gaat, onder meer omdat het de steun heeft van de conservatieve regeringen in Spanje, Portugal en Ierland.

Een voorsprong voor de populisten

Het komende jaar zullen de verkiezingscycli ook in het voordeel zijn van de anti-bezuinigingspartijen, hoewel misschien niet genoeg om de heersende elites te verdrijven en de huidige mentaliteit te vervangen, maar nog steeds genoeg om grotere flexibiliteit op het gebied van schulden en begrotingskwesties af te dwingen.

Dit idee om regeringen de behoeften van het volk te laten dienen in plaats van de belangen van de crediteurenklasse verspreidt zich ook buiten de eurozone, inclusief het Verenigd Koninkrijk, de Democratische Partij in de VS, en zelfs in het EU-Parlement en onder sommige IMF-economen.

De democratische ommekeer die Europa lijkt te overspoelen is ook het resultaat van een voortdurende generatiewisseling en een teken van diepe verdeeldheid binnen het establishment die door de Grote Recessie aan het licht is gekomen. In wezen roept deze beweging op dat de Europese democratie populistischer, directer, meer in dienst van het volk en minder gehoorzaam aan de heersende elites wordt.

Terwijl het verzet tegen de bezuinigingen aantoonbaar begon met geïsoleerde opflakkeringen in het hele continent van wrok jegens de harde bezuinigingen op de verzorgingsstaat en de hardnekkige recordwerkloosheid, is het uitgegroeid tot een politieke vuurstorm in heel Zuid-Europa.

Maar de eisen van dit opkomende anti-bezuinigingsblok zijn niet revolutionair. Kortom, het probeert het systeem opnieuw op te starten, niet om het te vervangen. De leiders presenteren geen alternatieve orde, maar eerder manieren om de manier waarop beleid binnen het bestaande raamwerk wordt geïmplementeerd te corrigeren, met als uiteindelijk doel de wederopbouw van een systeem waarin regeringen meer voor de gewone burgers zorgen dan voor de banken en de welgestelden. Doen.

De beweging is voorstander van het terugbetalen van schulden, maar niet ten koste van de economische groei. Dit suggereert dat de betalingen moeten worden opgerekt, zodat meer overheidsgeld kan worden besteed aan stimuleringsmaatregelen om de westerse economieën uit de langdurige inzinking te halen die volgde op de crash van 2008.

Of zoals Thomas Piketty, de stereconoom en bestsellerauteur van Kapitaal in de eenentwintigste eeuw, zei in een interview: “Het is een daad van historisch geheugenverlies om de Zuid-Europese landen te vertellen dat ze al hun schulden moeten betalen, tot de laatste cent, zonder inflatie.”

Natuurlijk hoopt het Europese establishment dat de overwinning van Syriza en de uitbarsting van enthousiasme voor soortgelijke bewegingen slechts een bevlieging zijn en dat het langverwachte economische herstel eindelijk zal aanbreken en zal doorsijpelen naar de gemiddelde Europeanen, terwijl alles weer normaal wordt. Maar deze elites onderschatten misschien wel hoe diepgeworteld dit democratische ontwaken is.

Toen een van de topleiders van Podemos werd gevraagd naar de duurzaamheid van deze beweging, zei hij: “Als we morgen verdwijnen, hebben we de elite een goede les geleerd. Ze zullen bang zijn. Alleen al door te bestaan ​​heeft Podemos het verlangen van het volk naar een democratische regeneratie gedemonstreerd; het heeft als nooit tevoren de noodzaak aan het licht gebracht dat heersers ter verantwoording moeten worden geroepen.”

Andrés Cala is een bekroonde Colombiaanse journalist, columnist en analist, gespecialiseerd in geopolitiek en energie. Hij is de hoofdauteur van Amerika's blinde vlek: Chávez, energie en Amerikaanse veiligheid.