De toespraak van president Barack Obama over een “nieuw hoofdstuk” in het Amerikaanse beleid ten aanzien van het Midden-Oosten was gevuld met platitudes die pasten bij een nieuwjaarsresolutie, maar er is weinig verwachting dat hij dit zal volhouden, vooral als het gaat om de moeilijkste kwesties zoals de Israëlisch-Palestijnse impasse, zegt Lawrence Davidson.
Door Lawrence Davidson
22 mei 2011
Ik heb 19 mei van president Obama gezien toespraak over het Midden-Oosten terwijl ik aan het trainen was in de sportschool, omdat ik het altijd gemakkelijker heb gevonden om naar politici te luisteren terwijl ik met iets anders bezig ben. Op die manier kan ik mezelf afleiden als ze iets doms of onwetends zeggen.
Dit verzacht een deel van de woede of verbazing die ik zou voelen als ik er de volledige aandacht aan zou schenken. Ik vind het een gezondere manier om met dit soort situaties om te gaan.
Dus daar zat ik op de hometrainer, terwijl de ene helft zich concentreerde op het aanhouden van een constante snelheid en de andere helft zich concentreerde op de president. Die tweede helft van mij voelde al snel dat er iets bekends was aan de toespraak van Obama. Niet alleen de woorden, maar ook het karakter van de lezing.
Ik besloot er 80 procent van mijn aandacht aan te besteden om erachter te komen waar al die woorden me aan deden denken. Bij kilometer vier had ik het. Ze deden me denken aan een nieuwjaarsresolutie.
Zoals de meeste goede voornemens waren de woorden van de president vol goede bedoelingen. Het leven van de voorgaande maanden had immers op problemen met betrekking tot zijn benadering van de Arabische Lente gewezen op manieren die moeilijk te negeren waren.
En dat is hoe president Obama de feiten van de Arabische Lente benaderde. “De mensen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika [hebben] hun toekomst in eigen handen genomen”, zei hij, en merkte op dat deze gebeurtenissen “een nieuw hoofdstuk markeren in de Amerikaanse diplomatie.”
Maar waar moet het ‘nieuwe hoofdstuk’ uit bestaan? De president vertelde ons: “de Verenigde Staten van Amerika zijn gebaseerd op de overtuiging dat mensen zichzelf moeten regeren. Nu kunnen we niet aarzelen om volledig aan de kant te staan van degenen die voor hun rechten opkomen.”
Ons goede voornemen voor het nieuwe jaar in mei is dus om onze principes na te leven, om trouw te zijn aan onze waarden.
Even terzijde: iedereen die de geschiedenis van het Amerikaanse buitenlandse beleid kent (en ik heb een boek over dit onderwerp geschreven met de titel Buitenlands Beleid Inc.) kan je vertellen dat er geen verband bestaat tussen feitelijk beleid en het bevorderen van de democratie. In tegendeel.
Dat is de reden waarom al onze ‘vrienden’ in het Midden-Oosten autocraten zijn. Maar laten we, ter wille van de argumentatie, aannemen dat het meevalt Ralph Waldo Emerson, dat een ‘eersteklas intelligentie’, en dat is de president zeker, ‘twee tegengestelde ideeën tegelijkertijd in de geest kan houden en toch het vermogen kan behouden om te functioneren.’
Dan kunnen we ons voorstellen dat deze toespraak voorrang geeft aan het geïdealiseerde idee van doelstellingen van het buitenlands beleid, die in tegenspraak zijn met de feitelijke doelstellingen die tot nu toe zijn nagestreefd.
Oké. We weten nu in welke richting het ‘nieuwe hoofdstuk in de Amerikaanse diplomatie’ zal gaan. Het is tijd om van de algemene resolutie over te gaan naar een aantal specifieke gedragingen. Meestal vol vastberadenheid beginnen we sterk.
A) Dit is niet moeilijk omdat we beginnen met de gemakkelijke dingen, de dingen die we al doen.
Wij houden niet van de Iraanse regering. Wij zullen er obstructief en negatief tegenover blijven staan. Wij houden niet van de Syrische regering. Wij zullen het blijven sanctioneren. En we houden vooral niet van de Libische regering. We zullen blijven proberen het te vernietigen.
Dit maakt niet echt deel uit van het “nieuwe hoofdstuk in de Amerikaanse diplomatie”, maar we denken dat er enige continuïteit moet zijn als we de toekomst ingaan.
B) Daarna gaan we verder met de dingen waarvan we vrij zeker weten dat we ze kunnen bereiken. We houden nu van de Tunesiërs en dus vertelt de president ons “we werken samen met het Congres om ondernemingsfondsen op te richten om te investeren in Tunesië en Egypte.” Geen woord over welke voorwaarden hieraan verbonden kunnen zijn.
We houden nu van de Egyptenaren en dus “zullen we een democratisch Egypte bevrijden van een schuldenlast van wel 1 miljard dollar.” Tegelijkertijd “zullen we Egypte helpen… door een lening van 1 miljard dollar te garanderen.” Het is een beetje een gemengde boodschap, maar we kunnen niet altijd helemaal origineel zijn.
C) Dan gaan we verder met wat alleen kan worden omschreven als ons “verlanglijstje” met goede voornemens. De dingen die we graag gedaan zouden willen zien, maar waarvan we niet weten of we echt de wilskracht hebben om het te doen.
Dit is echt het moment van de waarheid, omdat al die gemakkelijke dingen eigenlijk helemaal niets nieuws inhouden. Als we daadwerkelijk een “nieuw hoofdstuk in de Amerikaanse diplomatie” willen creëren, zijn het de moeilijke veranderingen die moeten worden gerealiseerd. Hier gaan we:
1. “We erkennen dat onze vrienden in de regio niet allemaal hebben gereageerd op de eisen voor verandering die consistent zijn met de principes die ik [president Obama] vandaag heb geschetst.”
Nou ja, eigenlijk heeft geen van hen dat gedaan. Deze erkenning roept de vraag op: hoe gaan we het Amerikaanse beleid veranderen om zo het gedrag van deze dictators te veranderen?
2. “Bahrein is al lang een partner en wij zetten ons in voor de veiligheid ervan. Wij erkennen dat Iran heeft geprobeerd te profiteren van de onrust daar, en dat de Bahreinse regering een legitiem belang heeft bij de rechtsstaat. Niettemin hebben wij publiekelijk en privé benadrukt dat massa-arrestaties en bruut geweld in strijd zijn met de universele rechten van de burgers van Bahrein. … De regering moet de voorwaarden voor dialoog scheppen.”
Afgaande op haar gedrag zou de Bahreinse monarchie ‘de rechtsstaat’ niet kennen als ze erover zou struikelen. Hoe gaan we het Amerikaanse beleid veranderen om verandering in het Bahreinse beleid aan te moedigen?
3. “Jemen, waar president Saleh zijn belofte om de macht over te dragen moet nakomen.” Het is vrij duidelijk dat president Saleh zich hiertegen verzet. Hoe gaan de VS het Amerikaanse beleid veranderen om verandering in de houding van Saleh aan te moedigen?
4. En dan is er nog de eeuwige vernietiger van Amerika's altijd verklaarde goede bedoelingen – Israël.
“De grenzen van Israël en Palestina moeten gebaseerd zijn op de lijnen van 1967, met onderling overeengekomen landruil, zodat voor beide staten veilige en erkende grenzen tot stand komen. Het Palestijnse volk moet het recht hebben om zichzelf te regeren en zijn potentieel te verwezenlijken in een soevereine en aaneengesloten staat.”
Aan de andere kant “moet Israël zichzelf – op zichzelf – kunnen verdedigen tegen elke dreiging.”
Bovendien is het “uiteindelijk aan de Israëli’s en Palestijnen om actie te ondernemen. Er kan geen vrede aan hen worden opgelegd.”
Wat betekent dit allemaal? Het betekent dat president Obama persoonlijk misschien het gevoel heeft dat de Israëli's moeten stoppen met aarzelen en de Palestijnen een eerlijke en rechtvaardige vrede moeten geven, maar als politicus heeft hij niet de kracht om hen dat te laten doen.
Ik denk dat we de president de eer moeten geven dat hij de moed heeft om hier zijn mening te uiten. De regering als geheel heeft echter niet de wilskracht om deze resolutie door te voeren.
Dat laat de Israëli's van de haak. Premier Netanyahu verspilde geen tijd om de bluf te noemen. Er zal geen Palestijnse staat komen ten koste van het Israëlische bestaan. En de Israëli’s kunnen niet teruggaan naar de lijnen van 1967, omdat die lijnen “onverdedigbaar” zijn. Dat is ‘de realiteit’ van de dingen.
Dit is uiteraard onzin. Die grenzen zijn herhaaldelijk op meer dan succesvolle wijze verdedigd.
Als de grenzen van 1967 niet verdedigbaar zouden zijn, zouden de Israëlische nederzettingen niet ten oosten van die linies liggen, op de Westelijke Jordaanoever en op de Golanhoogte. Als die grenzen niet verdedigbaar zouden zijn, zou de Gazastrook niet verstikt kunnen worden door een illegale blokkade zoals die nu is, en zou Libanon Palestijnse vluchtelingen terug naar Galilea verplaatsen.
Netanyahu verzint hier zijn eigen ‘realiteit’ en het zijn de VS die hem de macht hebben gegeven om erop aan te dringen dat alle anderen, zelfs zijn beschermheer, zich aan zijn regels houden. Dat is het soort monster dat wij hebben helpen creëren.
Dus daar hebben we het. Echte goede voornemens, die werkelijk “nieuwe hoofdstukken” in ons leven inluiden, hebben alles te maken met wilskracht. En als het gaat om “onze vrienden in de regio” hebben we verdomd weinig wilskracht.
Het is niet zo dat er geen gedrags- en beleidsveranderingen zijn die we zouden kunnen doorvoeren om dat ‘nieuwe hoofdstuk in de Amerikaanse diplomatie’ te creëren. Het is gewoon een kwestie van doorzetten. Hier zijn enkele stappen die de Amerikaanse regering zou kunnen nemen, als ze daartoe de wilskracht zou hebben, om resoluties om te zetten in realiteit:
1. Stop de wapenverkoop.
Terwijl we het vertellen Bahreinse monarchie dat ze de dialoog met hun oppositie ‘moeten’ geven, geven we ze in 19.5 voor 2011 miljoen dollar aan wapens. Met dat soort hulp kunnen ze gewoon doorgaan met het arresteren of vermoorden van alle mensen met wie ze geacht worden te praten.
En als het om Bahrein gaat, dreig dan met de sluiting van onze marinebasis daar. Een soortgelijke situatie bestaat met Jemen. Terwijl we het vertellen Jemenitische president dat hij de macht “moet” overdragen, geven we zijn veiligheidstroepen in 116 2011 miljoen dollar aan wapens. Wat is dit voor een gemengde boodschap?
Als we dat prachtige nieuwe hoofdstuk in de diplomatie willen creëren, moeten we de wapenovereenkomsten annuleren. Eigenlijk zijn er enige aanwijzingen dat het Congres deze verkopen nog eens onder de loep neemt, maar niet vanwege de wens om degenen te helpen die op zoek zijn naar ‘zelfbeschikking – de kans om van het leven te maken wat we willen’.
Nee, wat is het Congres zorgen baren is dat, als onze bevriende dictators vallen, Amerikaanse wapens in de handen van de Iraniërs zullen belanden, of misschien zelfs van Al Qaida.
Hier ligt de kloof tussen de Amerikaanse diplomatie en de bevordering van de democratie. Misschien hebben de commissies voor buitenlandse betrekkingen van het Huis en de Senaat niet dezelfde nieuwjaarsresoluties als de president.
2. Handel op basis van het gezag dat de president heeft om de VS van Israël te distantiëren.
Israël zal $ 3.075 ontvangen miljard voor wapens uit de VS in 2012. Helaas zal het Congres ervoor zorgen dat de zionisten die bonus krijgen, ongeacht de wensen van president Obama. Maar er zijn nog andere dingen die Obama kan doen om de Israëli's de boodschap te geven dat het niet alleen maar 'business as usual' is.
Als commandant en chef kan hij bijvoorbeeld alle gezamenlijke militaire activiteiten van de VS en Israël stopzetten. Hij kan de Israëliërs buitensluiten van elke vorm van inlichtingenuitwisseling. Maar dat zal hij niet doen.
De hel zal bevriezen voordat de VS “regelrecht aan de kant staan van [de Palestijnen die] hun rechten nastreven.” Er is geen wilskracht voor deze. Het is gedoemd.
3. De president en zijn staf kunnen een bewustmakingscampagne voor de burgers over het belang van het buitenlands beleid op gang brengen. Over waarom het publiek er aandacht aan zou moeten besteden, hoe het wordt geformuleerd (met name de rol van lobby’s), welke ‘terugslag’ voortkomt uit de huidige beleidsstandpunten en waarom het dat doet. We kunnen ook de definitie van nationaal belang inbrengen tegenover de parochiale belangen van bepaalde groepen.
Je vraagt je af voor wie is een toespraak als deze bedoeld? Zijn het de mensen van het Midden-Oosten?
Hun historische ervaring met het westerse buitenlandse beleid, inclusief dat van de Verenigde Staten, is er een van herhaalde teleurstellingen. Er is te vaak tegen hen gelogen om te kunnen tellen. Er is tegen hen gelogen, zelfs als de leugenaar niet weet dat hij liegt (denk aan de ervaring van TE Lawrence in dit opzicht, en dit kan wel of niet het geval zijn met Obama).
Ik vermoed dus dat de meeste mensen in de regio die naar de toespraak van 19 mei hebben geluisterd, vol scepsis naar buiten zullen komen. Hun antwoord zal vrijwel zeker zijn: “Bewijs het maar, meneer de president.” Toon ons de wilskracht om dat ‘nieuwe hoofdstuk’ van de geïdealiseerde theorie in de praktijk te brengen.
Of is de toespraak grotendeels voor het Amerikaanse volk? Als dat zo is, zullen de meesten enigszins verbaasd zijn.
Waar gaat dit gepraat over een “nieuw hoofdstuk in de Amerikaanse diplomatie” over? Wij dachten dat het ondersteunen van de democratie altijd het beleid is geweest! Verwarring.
Het Congres, zowel de Republikeinen als de Democraten, zullen de discussie niet laten gaan in de richting van het ophelderen van de verwarring. In plaats daarvan zullen ze de toespraak ter dood brengen en zich concentreren op dat stukje over Israël en de grens van 1967.
Premier Netanyahu is in de stad om hen daarbij te helpen. Binnenkort zal het Amerikaanse volk zijn interesse verliezen. Zij zijn tenslotte, net als de meeste mensen overal ter wereld, niet zo geïnteresseerd in verre oorden.
Tenzij het hun wordt uitgelegd, zien ze niet welke invloed het op hun leven heeft (zeker nu Bin Laden dood is). Ik vermoed dat de toespraak van Obama, afgezien van de verwijzingen naar de grenzen van Israël, over een week oud nieuws is.
Het laatste woord gaat naar een van de vaders van het klassieke conservatisme, Edmund Burke, die erop wees dat “een staat zonder de middelen om te veranderen, ook zonder de middelen voor zijn instandhouding is.” Moet je nog meer zeggen?
Lawrence Davidson is hoogleraar geschiedenis aan de West Chester University in Pennsylvania. Hij is de auteur van Foreign Policy Inc.: privatisering van het nationale belang van Amerika; Amerika's Palestina: populaire en officiële percepties van Balfour tot de Israëlische staatund Islamitisch fundamentalisme.